Άρθρο του Γιώργου Καραμανώλη* στην εφημερίδα «Η Καθημερινή»
Πριν από λίγες μέρες το πρόγραμμα «Διαύγεια» έκλεισε 12 χρόνια ζωής, καθώς βγήκε για πρώτη φορά στον αέρα την 1η Οκτωβρίου 2010. Με νόμο της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ το 2010, καμία πράξη της δημόσιας διοίκησης δεν μπορεί να εφαρμοστεί αν δεν αναρτηθεί στο Διαδίκτυο. To πρόγραμμα Διαύγεια αποτελεί θεσμική και τεχνολογική καινοτομία σε παγκόσμιο επίπεδο και μία από τις σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις της ελληνικής δημόσιας διοίκησης. Ολα τα δεδομένα για τη διοικητική δραστηριότητα των οργανισμών του δημόσιου τομέα είναι διαθέσιμα στο Διαδίκτυο. Το 2010 είχα την τύχη να περιλαμβάνομαι στους βασικούς σχεδιαστές και συντονιστές του προγράμματος, με ρόλο τεχνικού υπευθύνου, από την έναρξη του σχεδιασμού έως να γίνει νόμος, καθώς και για την οργάνωση και την υλοποίηση του απαιτούμενου πληροφοριακού συστήματος.
Υπάρχει ένα σημαντικό ανθρώπινο δυναμικό στη δημόσια διοίκηση που μπορεί να πρωταγωνιστεί και υποστηρίζει τις μεταρρυθμίσεις με βιώσιμο τρόπο. Η «Διαύγεια» υλοποιήθηκε με λογική αποκέντρωσης και ενεργής συμμετοχής των στελεχών του δημόσιου τομέα. Με ανοιχτή πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος στο ΟpenGov συστάθηκαν Ομάδες Διοίκησης Εργου. Οι ομάδες υλοποίησαν τη δράση στα υπουργεία, στους δήμους, σε όλους τους φορείς του δημόσιου τομέα, καθώς και στις Ανεξάρτητες Αρχές. Η υλοποίηση έγινε με ανοικτά πρότυπα και τεχνολογίες και ευέλικτες (agile) μεθοδολογίες ανάπτυξης λογισμικού και ψηφιακών υπηρεσιών. Από την έναρξη του σχεδιασμού υλοποιήθηκε αυτόματος μηχανισμός άντλησης περιεχομένου από τρίτα συστήματα της δημόσιας διοίκησης (open data API).
Η ενεργή συμμετοχή των πολιτών, η λογοδοσία και η διαφάνεια στους θεσμούς, στις διαδικασίες και στα δεδομένα είναι κρίσιμος παράγοντας για την εμπιστοσύνη, για ένα υγιές επιχειρηματικό, κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον με ευημερία, χωρίς ανισότητες και αποκλεισμούς. Η επέκταση και αναβάθμιση του θεσμού της «Διαύγειας» με υποχρέωση εφαρμογής στα πολιτικά κόμματα και για όλους τους φορείς και οργανισμούς που διαχειρίζονται δημόσιους πόρους και της αξιολόγησης του κυβερνητικού έργου μέσα από το Διαδίκτυο είναι προτάσεις που θα ενισχύσουν τη δημοκρατία και την εμπιστοσύνη. Για συγκεκριμένους τομείς και νομικά πρόσωπα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα ανάρτησης δεδομένων με προδιαγραφές, με σκοπό την προστασία του δημόσιου συμφέροντος (υγεία, φάρμακα, τρόφιμα, τραπεζικά προϊόντα, ενέργεια κ.λπ.).
H «Διαύγεια» δημιούργησε την πρώτη εμπειρία ψηφιακού εγγράφου της δημόσιας διοίκησης. Σήμερα συγκεντρώνει μεγάλο πλούτο πληροφοριών σχετικά με τη δραστηριότητα του δημόσιου τομέα και είναι πλατφόρμα και υποδομή ανάπτυξης υπηρεσιών για τον δημόσιο τομέα. Η ανάλυση των αστείρευτων δεδομένων της «Διαύγειας», μέσα και από τη συνεργασία με το οικοσύστημα καινοτομίας της χώρας και την εφαρμογή προηγμένων τεχνολογιών, όπως τεχνητής νοημοσύνης και big data, μπορεί να οδηγήσει σε πρακτικές απλοποίησης διαδικασιών και εξοικονόμησης κόστους για τις ανάγκες των φορέων του δημόσιου τομέα και την ανάπτυξη πολιτικών για την αντιμετώπιση των πολυεπίπεδων προκλήσεων της εποχής μας.
Το πρόγραμμα «Διαύγεια» είναι σημαντική τομή για την ενίσχυση της δημοκρατίας και της διαφάνειας στο πολιτικό σύστημα και στους θεσμούς. Στοίχημα και πρόκληση πρέπει να αποτελέσει η άμεση ενίσχυση της «Διαύγειας» (2.0) σε τεχνολογικό και επιχειρησιακό επίπεδο και η αξιοποίηση της καλής πρακτικής σε ένα μεγάλο εύρος της οικονομικής και κοινωνικής ζωής στη χώρα μας.
Η έμφαση σε ανοιχτές διαδικασίες, συμμετοχικές δράσεις και ψηφιακά εργαλεία που ενδυναμώνουν τους πολίτες και τα μέλη ήταν από τις προτεραιότητες του Νίκου Ανδρουλάκη όταν ανέλαβε την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής. Η δράση της ψηφιακής κοινωνίας (digitalsociety.gr) που υποστηρίζει τη συμμετοχή όλων των πολιτών και η ανάδειξη προτάσεων πολιτικής για την ενίσχυση της διαφάνειας και της δημοκρατίας είναι πυξίδα για την υλοποίηση παρεμβάσεων για την προώθηση μιας ανοικτής και συμμετοχικής λογικής στη διακυβέρνηση.
* Ο κ. Γιώργος Καραμανώλης είναι συντονιστής της δράσης Ψηφιακή Κοινωνία. Ηταν ο τεχνικός υπεύθυνος και συντονιστής του προγράμματος «Διαύγεια» κατά την έναρξη και υλοποίησή του το 2010.
