Το κυρίαρχο πρόβλημα στις σύγχρονες κοινωνίες (αν εξαιρέσουμε την πανδημία του covid-19), είναι οι αυξανόμενες εισοδηματικές και κοινωνικές ανισότητες και συνολικά η αύξηση του επιπέδου ανεργίας στον κόσμο. Οι κοινωνικές εκρήξεις και ταυτόχρονα ο αυταρχισμός και τα άγρια φαινόμενα καταστολής, αποτελούν εκδηλώσεις του ίδιου προβλήματος.

Ειδικότερα οι κοινωνικές εκρήξεις έχουν σχέση με την εγγενή αδυναμία του συστήματος (συσσώρευση κεφαλαίου και πλούτου σε λιγότερα χέρια), να εξασφαλίσει την ομαλή λειτουργία και ευημερία των σύγχρονων κοινωνιών. Η υπερσυσσώρευση πλούτου και η φτωχοποίηση, μειώνουν την ενεργό ζήτηση και πρώτα απ’ όλα την καταναλωτική, γεγονός που έχει αντίκτυπο στην παραγωγή και απασχόληση και αποτελεί εκδήλωση της ενδογενούς αντίφασης του συστήματος, ανάμεσα στους «σκοπούς» και στα «μέσα» επίτευξης τους!

Οι ψηφιακές τεχνολογίες: ευλογία ή κατάρα;

Οι ψηφιακές τεχνολογίες προβάλλονται από εκπροσώπους του συστήματος ως «ευλογία» που θα αμβλύνουν τα κοινωνικά προβλήματα (πχ. τηλεργασία, τηλεκπαίδευση, κ.ά.). Ωστόσο στην πράξη λειτουργούν ως «κατάρα» διότι γίνονται μηχανισμός καταδυνάστευσης των εργαζόμενων. Σε συνθήκες νεοφιλελευθερισμού, όχι μόνο δεν δίνουν ελπιδοφόρες προοπτικές, αλλά εντείνουν το «δυστοπικό μέλλον» της μισθωτής εργασίας και σε μεγάλο βαθμό του ίδιου του συστήματος. Ειδικότερα οι ψηφιακές τεχνολογίες, μειώνουν συνολικά τη ζήτηση ζωντανής εργασίας, αφού οι θέσεις εργασίας που δημιουργούν σε νέους τομείς, είναι πολύ λιγότερες από αυτές που εκτοπίζουν! Η απάντηση δεν είναι να γίνουμε …«Λουδιστές», δηλ. να σπάμε «υπολογιστές», «ρομπότ» και αλγόριθμους «τεχνητής νοημοσύνης»!

Οι ψηφιακές τεχνολογίες, έχουν όπως και ο θεός Ιανός, δύο όψεις! Τη «θετική» και «αρνητική» και εξαρτώνται από τις ασκούμενες πολιτικές αξιοποίησης τους.! Είναι πολύ ουσιαστική η παρατήρηση του μεγάλου αστροφυσικού Στιβ Χόγκινγκ: «Να φοβάστε τον καπιταλισμό …κι όχι τα ρομπότ»!

Η απάντηση των κυρίαρχων ελίτ, στη μείωση της αγοραστικής δύναμης των εργαζόμενων και στην αυξανόμενη ανεργία, είναι η εφαρμογή μέτρων που θα εξασφαλίζουν την επιβίωση των εργαζόμενων και τη συνέχιση της εκμετάλλευσης τους, με παλιές και νέες μεθόδους, ιδιαίτερα με την εφαρμογή ελαστικών σχέσεων εργασίας. Συγκεκριμένα προβάλλουν δύο σενάρια:

Επιβολή «φορολογίας στα ρομπότ» και χρήση των εσόδων για στήριξη ενός «ελάχιστου εισοδήματος» σε άνεργους εργαζόμενους.! (Universal Basic Income–UBI). Ή τη δημιουργία ειδικού δημόσιου ταμείου σε κάθε χώρα, με πόρους από μερίσματα μέρους νέων μετοχών που θα παραχωρούνται από εταιρίες, για στήριξη του εισοδήματος των εργαζόμενων από τη μείωση των ορών εργασίας, ώστε να μειωθεί η ανεργία.! (Universal Basic Dividend–UBD).

Ωστόσο η απάντηση του εργατικούς κινήματος πρέπει να έχει άλλη λογική. Να συνδυάζει την αμυντική αλλά και την επιθετική διάσταση. Η πρώτη θα πρέπει να στοχεύει στη μείωση κατ’ αρχάς των ωρών εργασίας, χωρίς μείωση μισθών και στην αύξηση των θέσεων απασχόλησης για μείωση της ανεργίας. Κατά συνέπεια η άμεση εφαρμογή του 6ωρου με προοπτική το 5ωρο και 30 ώρες εργασίας τη βδομάδα, θα πρέπει να γίνει κεντρικό αίτημα διεκδίκησης του συνδικαλιστικού κινήματος. Στην πράξη η μείωση των ωρών εργασίας προωθείται από την εργοδοσία με τις ελαστικές σχέσεις εργασίας, αλλά συνοδεύεται από μείωση μισθών και άλλων παροχών, που όχι μόνο δεν λύνουν το πρόβλημα αλλά το επιδεινώνουν. Η ιστορική εμπειρία του αγώνα για 8ωρο, δείχνει στους εργαζόμενους το δρόμο για ανάσχεση της διαδικασίας φτωχοποίησης! Ωστόσο αυτό δεν αρκεί!

Χρειάζεται παράλληλα και μια «επιθετική» στρατηγική, με στόχο την «απαλλοτρίωση των απαλλοτριωτών». Δηλ. κατάργηση θεσμών και σχέσεων που αναπαράγουν τη φτωχοποίηση και εκμετάλλευση, με αγώνα συνολικής ανατροπής των νεοφιλελεύθερων πολιτικών και χειραφέτηση της μισθωτής εργασίας. Προς αυτήν την κατεύθυνση, ο αγώνας μείωσης των ωρών εργασίας χωρίς μείωση αποδοχών, θα πρέπει να συνδυαστεί με ένα ευρύτερο πλαίσιο ριζοσπαστικών αιτημάτων σε εργασιακά, κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα, που θα έχουν στόχο όχι μόνο τη χαλιναγώγηση της ασύδοτης κερδοσκοπίας, της ιδεολογικής χειραγώγησης και πολιτικής καταστολής, αλλά την ανατροπή των κυρίαρχων πολιτικών και ανάδειξη γνήσιων εκπροσώπων των δυνάμεων της μισθωτής εργασίας και λαϊκών στρωμάτων στη διαχείριση των υποθέσεων της κοινωνίας.

Οι ψηφιακές τεχνολογίες υπέρ της κοινωνίας

Οι εφαρμογές των ψηφιακών τεχνολογιών (ψηφιακές πλατφόρμες, ρομποτική, τεχνητή νοημοσύνη, ηλεκτρονικές συναλλαγές, κυβερνοχώρος, διαδίκτυο πραγμάτων, έξυπνη γεωργία, γονιδιωματική, κά), απλώνονται ραγδαία σε ολόκληρο το φάσμα των οικονομικών, κοινωνικών πολιτιστικών κλπ, δραστηριοτήτων. Επιβάλλεται κατά συνέπεια η προώθηση μέτρων, που θα είναι επ’ ωφελεία των εργαζόμενων και όλης της κοινωνίας. Ειδικότερα χρειάζεται η κατάργηση της φορολογικής ασυλίας των κερδών των ψηφιακών πολυεθνικών εταιριών με τη φορολογία των κερδών στις χώρες που τα πραγματοποιούν. Επαναφορά στο δημόσιο του ΟΤΕ και η παροχή χαμηλού κόστους υπηρεσιών «διαδικτύου» στους πολίτες, ιδιαίτερα στη νέα γενιά. Εφαρμογή δωρεάν προγραμμάτων κατάρτισης και επανακατάρτισης εργαζόμενων, ανέργων και ηλικιωμένων στις ψηφιακές εφαρμογές, για το ξεπέρασμα του «ψηφιακού αναλφαβητισμού»!

Εφαρμογή της «τηλεργασίας» και «τηλεκπαίδευσης» ως εξαίρεση και προσωρινά, αντί γενικευμένης εφαρμογής και μετατροπή τους σε μόνιμο καθεστώς.! Θέσπιση μέτρων προστασίας των εργαζόμενων στις ψηφιακές πλατφόρμες και διασφάλιση των συνδικαλιστικών τους δικαιωμάτων. Δραστική μείωση τραπεζικών προμηθειών στις ηλεκτρονικές συναλλαγές, ιδιαίτερα προς καταναλωτές. Μείωση χρήσης ορυκτών καυσίμων σε εγκαταστάσεις ψηφιακών εταιριών που είναι ενεργειοβόρες (αλγόριθμοι και μεγάλες «αποθήκες» ψηφιακών δεδομένων). Προστασία δημόσιων αρχείων από την αποθήκευση δεδομένων τους σε φορείς «Νεφοϋπολογιστικής» (cloud computing) εκτός χώρας. Προστασία προσωπικών δεδομένων, τόσο από την άποψη των πολιτικών προεκτάσεων (φακέλλωμα), όσο και της εμπορικής εκμετάλλευσης τους (προβλέψεις και στοχευμένες διαφημίσεις) από μεγάλες πολυεθνικές εταιρίες ψηφιακών τεχνολογιών, όπως Google, Apple, Facebook, Amazon, Microsoft (ολιγοπώλιο GAFAM). Εποπτεία και έλεγχος στις πρακτικές λογοκρισίας του Facebook κ.ά.

Τέλος εφαρμογή αμυντικών πρακτικών στην ψηφιακή παρακολούθηση και κατασκόπευση των πολιτών, κάνοντας χρήση «της τέχνης και επιστήμης της απόκρυψης», όπως πχ. θήκες κινητών που μπλοκάρουν τα σήματα, ειδικές προσωπίδες που θαμπώνουν την εικόνα στις κάμερες αναγνώρισης, ειδικά επενδυμένα τζάκετ και παλτό που μπλοκάρουν ραδιοκύματα και συσκευές παρακολούθησης, μπλουζάκια με απεικονίσεις διάσημων προσώπων που δυσκολεύουν τα λογισμικά αναγνώρισης προσώπων, κ/ά.!

Είναι προφανές ότι η δημιουργία συνδικαλιστικών οργανώσεων σε νέους κλάδους απασχόλησης που συνδέονται με τις ψηφιακές τεχνολογίες αποκτά ιδιαίτερη σημασία, καθώς και η αναζήτηση κατάλληλων μορφών συσπείρωσης και συντονισμού δράσης με το υπόλοιπο συνδικαλιστικό κίνημα, εντός χώρας και διεθνώς.