Ομιλία Νίκου Ανδρουλάκη, Προέδρου ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής στο συνέδριο του Economist “28η συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με την Ελληνική Κυβέρνηση”
Κυρίες και κύριοι,
Καταρχάς θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση. Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω με τον απόηχο των ευρωπαϊκών εκλογών που έχουν αποδεδειγμένα αυξήσει την έλλειψη εμπιστοσύνης σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και φυσικά η συνέχεια ήταν την περασμένη εβδομάδα με τα εκλογικά αποτελέσματα στη Γαλλία. Τεράστιο κύμα αποχής και στροφής σε ακραίες επιλογές δεν είναι πια η εξαίρεση, αλλά ο κανόνας .
Το μήνυμα που έχουμε χρέος να ακούσουμε όλοι μας και ιδιαίτερα οι προοδευτικές δυνάμεις, είναι ότι αν δεν αλλάξει κάτι, όλο και περισσότεροι Ευρωπαίοι πολίτες θα στρέφονται σε αυτές τις επιλογές.
Απαιτούνται, λοιπόν, συμπεριληπτικές πολιτικές τόσο στην οικονομία όσο και στη λειτουργία της ίδιας της φιλελεύθερης Δημοκρατίας, ώστε εκατομμύρια πολίτες να σταματήσουν να νιώθουν ότι είναι εκτός των τειχών και ότι η καθημερινή τους ζωή εξαντλείται σε έναν αγώνα απλά για την επιβίωση και χωρίς καμία προοπτική. Οι άνθρωποι αυτοί πιστεύουν, εν ολίγοις, ότι η λειτουργία του κυρίαρχου πολιτικού και οικονομικού συστήματος εξυπηρετεί πάρα πολύ λίγους που απολαμβάνουν σημαντικά προνόμια, αλλά όχι αυτούς .
Στο πεδίο της οικονομίας εμείς οι σοσιαλδημοκράτες έχουμε προτεραιότητα το τρίπτυχο: Βιώσιμη ανάπτυξη, ποιοτικές θέσεις εργασίας, μείωση των ανισοτήτων.
Στην Ελλάδα, αν θέλουμε να έχουμε μια πραγματική εικόνα για την οικονομία, πέρα από τους δήθεν «εντυπωσιακούς ρυθμούς ανάπτυξης» τους οποίους διαφημίζει και για τους οποίους πανηγυρίζει η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, θα διαπιστώσουμε ότι το πραγματικό ΑΕΠ της χώρας αυξήθηκε την περίοδο 2019-2023 μόλις 5,8%, με μέσο ρυθμό πραγματικής ανάπτυξης στο 1,4%, παρά τον πακτωλό πόρων που εισέρρευσαν και συνεχίζουν να εισρέουν στην οικονομία μας μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης.
Η κυβέρνηση πανηγυρίζει, αλλά τα οφέλη της ανάπτυξης δεν διαχέονται στην κοινωνία, ούτε θεραπεύονται διαρθρωτικές αδυναμίες της αγοράς και του κράτους.
Η απασχόληση στη χώρα μας παραμένει η δεύτερη από το τέλος στην Ε.Ε. Έχουμε τη 2η υψηλότερη ανεργία. Την ίδια ώρα το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο το πρώτο τετράμηνο άγγιξε τα 11 δισ. ευρώ. Οι εξαγωγές αυξήθηκαν 11% τον Απρίλιο όμως, υπογραμμίζω ότι οι εισαγωγές έχουν αυξηθεί με διπλάσιο σχεδόν ρυθμό φτάνοντας περίπου το 20%. Η κατανάλωση εξακολουθεί να είναι η μεγαλύτερη συνιστώσα φτάνοντας περίπου το 90% του ΑΕΠ.
Ανησυχητικό βεβαίως είναι ότι οι πόροι από το Ταμείο Ανάκαμψης δεν έχουν αξιοποιηθεί με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο ώστε να διασφαλίσουμε σταθερά υψηλούς και βιώσιμους ρυθμούς ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια, αλλάζοντας το παραγωγικό μοντέλο της χώρας.
Σύμφωνα με την Έκθεση για τη Νομισματική Πολιτική της Τράπεζας της Ελλάδος, σωρευτικά την περίοδο 2021-23 μόνο το 45% των συνολικών κονδυλίων των επιχορηγήσεων του Ταμείου Ανάκαμψης που έχουν εισπραχθεί από την Ελλάδα, έχει διοχετευτεί στην πραγματική οικονομία.
Επίσης, οι δημόσιες δαπάνες που χρηματοδοτούνται από τις επιχορηγήσεις του Ταμείου ήταν αρκετά χαμηλότερες σε σχέση με τις αρχικές προβλέψεις των εθνικών σχεδίων: Σημειώνω ότι έχουμε την υψηλότερη υποεκτέλεση για το Ταμείο, ξεπερνώντας σε όλη την Ευρώπη μόνο την Κροατία και τη Βουλγαρία.
Δεν είναι τυχαίο, ότι πολλοί διεθνείς οργανισμοί βλέπουν ότι η μέση ετήσια μακροπρόθεσμη αύξηση του ΑΕΠ θα βρίσκεται στην περιοχή του 1%.
Με αποτέλεσμα, το έργο της σύγκλισης, αυτό για το οποίο αγωνιούμε όλοι μας, που αφορά κατά βάση και το κατά κεφαλήν εισόδημα του ελληνικού λαού σε σχέση με την Ένωση, να έχει γίνει ένας πολύ δύσκολος στόχος. Με τα σημερινά στοιχεία απαιτούνται περίπου δύο δεκαετίες, κάτι βέβαια που είναι πολύ σχετικό, καθώς οι πρόσφατες εμπειρίες, δεν μας δίνουν καμία ασφάλεια. Η πανδημία, η παράνομη εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία δείχνουν ότι δεν μπορούμε να σχεδιάζουμε σε ένα σταθερό περιβάλλον.
Το σχέδιο της κυβέρνησης οδηγεί σε μια εποχή νέων ανισοτήτων. Ο λαός περίμενε να τελειώσουν τα μνημόνια, να υπάρχουν δημοσιονομικές ευελιξίες, να αξιοποιηθούν σωστότερα τα ευρωπαϊκά κονδύλια αλλά αυτό που αντιμετωπίζει, είναι χαμένες ευκαιρίες, νέες ανισότητες και συγκέντρωση πλούτου σε λίγα χέρια.
Αυτό αποδεικνύεται από τον πληθωρισμό της απληστίας, που στην Ελλάδα έτρεξε 5,5 φορές γρηγορότερα απ’ ό,τι σε άλλα κράτη της ευρωζώνης κατά την τελευταία 4ετία, όπως αποτυπώνει η τριμηνιαία έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής.
Παράλληλα, η Ελλάδα έχει τη μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση του πραγματικού εισοδήματος από εργασία (-8,3%) την περίοδο 2019 – 2023, σε σχέση με την ΕΕ.
Σε απόκλιση από τους 27, όπου οι μισθοί και τα κέρδη κινούνται κάπως παράλληλα, στην Ελλάδα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Δεν υπάρχει σύγκλιση, υπάρχει άνοιγμα της ψαλίδας. Το μερίδιο των μισθών συρρικνώνεται (είναι το δεύτερο χαμηλότερο στους 27) και το μερίδιο των κερδών φουσκώνει, καθώς είναι το τρίτο μεγαλύτερο από τα 27 κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε αυτό το πλαίσιο, οι ανισότητες όχι μόνο δεν αντιμετωπίζονται αλλά παγιώνονται και διευρύνονται:
Σύμφωνα με τον ΙΟΒΕ, το ανώτατο 20% έβγαλε το 58,7% του συνολικού εισοδήματος, ενώ το κατώτατο 20% έβγαλε μόλις το 0,2% του συνολικού εισοδήματος όταν πριν από περίπου 12 χρόνια το 0,2% ήταν 1,6%.
Για το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, η σύγκλιση με την υπόλοιπη Ευρώπη δεν απαιτεί απλώς επιμέρους τομεακές βελτιώσεις, αλλά ένα νέο Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβόλαιο που θα καλλιεργεί στους πολίτες μια αίσθηση σταθερότητας, ασφάλειας και δικαιοσύνης.
Βασική μας αρχή είναι ότι τα πολιτικά δικαιώματα αποκτούν δημοκρατικό περιεχόμενο μόνο όταν βασίζονται σε κοινωνικά δικαιώματα, αλλιώς θα συνεχίσουμε να παραμένουμε θεατές στη διόγκωση του «δημοκρατικού ελλείμματος» τόσο στη χώρα μας όσο και σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Έλλειμμα, που δεν αφορά μόνο το κράτος δικαίου και τους θεσμούς, όπου έχουμε μεγάλες περιπέτειες τα τελευταία χρόνια και με την προηγούμενη και με αυτή την κυβέρνηση, αλλά και την έλλειψη εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων απαραίτητων για τη συμμετοχή στην κοινωνική ζωή με αξιοπρέπεια και προοπτική.
Γι’ αυτό, οι προτεραιότητες που οφείλουμε να θέσουμε για τη χώρα την επόμενη δεκαετία είναι η διασφάλιση μιας βιώσιμης και σταθερής ανάπτυξης, η οποία θα βασίζεται σε ένα νέο ανθεκτικό παραγωγικό μοντέλο, μέσω του οποίου θα χρηματοδοτούνται οι δαπάνες για ένα σύγχρονο κοινωνικό κράτος, το οποίο θα αντιμετωπίσει τις ανισότητες.
Προτείνουμε, λοιπόν, συγκεκριμένους άξονες για την παραγωγική ανασυγκρότηση και την εμπέδωση της κοινωνικής δικαιοσύνης στη χώρα μας. Συγκεκριμένα:
-Την ενίσχυση των δημοσίων υποδομών τόσο για τη στήριξη της παραγωγής όσο και για τη διασφάλιση επάρκειας και ποιότητας στους τομείς παιδείας, υγείας και κατοικίας καθώς κυρίως αυτά αφορούν στην μεσαία τάξη και τα ευάλωτα νοικοκυριά. Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί σε δίκτυα σύγχρονων μεταφορών (όπως ο σιδηρόδρομος), είμαστε πάρα πολύ πίσω, δεν θα αναφερθώ στην υπόθεση των Τεμπών που είναι αποκαλυπτική της τραγικής κατάστασης του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας. Επίσης, η πράσινη μετάβαση. Πώς θα κάνουμε πράσινη μετάβαση; Με τη τη διασύνδεση των διαφόρων περιοχών της χώρας και την παραγωγική αναβάθμιση.
Είναι το μεγαλύτερο ανέκδοτο στη χώρα ότι κάποιοι σχεδιάζουν το ενεργειακό μέλλον της χώρας χωρίς να αντιμετωπίζουν το στρατηγικό έλλειμμα του που είναι τα δίκτυα, οι τεράστιες ελλείψεις σε διασυνδέσεις εσωτερικά στη χώρα αλλά και εξωτερικά με κεντροευρωπαϊκές χώρες. Το ένα είναι εθνικό ζήτημα, το άλλο είναι πανευρωπαϊκό ζήτημα. Και βέβαια πόσο καθυστέρησε η χώρα να φτιάξει ένα πλαίσιο που θα αφορά στην αποθήκευση. Να το πω απλά: ο ενεργειακός σχεδιασμός της ΝΔ αιωρείται πάνω από τα πραγματικά δεδομένα των υποδομών και της ζήτησης που έχει η Ελλάδα και όλα αυτά να είστε σίγουροι ότι μέχρι το 2027 θα είναι κορυφαία προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε.
Επίσης, έχω θέσει πολλές φορές στον δημόσιο διάλογο το θέμα της στέγασης. Ο κ. Μητσοτάκης δεν άκουσε το μεγάλο καμπανάκι της κοινωνίας. Σε 4 χρόνια αυξήθηκαν τα ενοίκια κατά 42% για τις οικογένειες και κατά 51% για τους φοιτητές.
Τί χρειαζόμαστε; Ό, τι κάνουν τα ευρωπαϊκά κράτη, που είχαν ήδη προηγμένα συστήματα κοινωνικής στέγασης και αξιοποίησαν και το «όπλο» του Ταμείου Ανάκαμψης για να ενισχύσουν τα ήδη υπάρχοντα σχέδια κοινωνικών κατοικιών. Εμείς όχι μόνο δεν είχαμε αλλά ούτε αξιοποιήσαμε προς αυτήν την κατεύθυνση το Ταμείο Ανάκαμψης, κάτι που έχω πει πολλές φορές στη Βουλή. Τι κάνεις; Νεόδμητες κατοικίες, άνοιγμα κλειστών σπιτιών, μείωση της βραχυχρόνιας μίσθωσης, κατάργηση της Golden Visa. Είναι ένα πακέτο προτάσεων που έχουμε θέσει πολλές φορές.
-Τη στήριξη της βιομηχανικής παραγωγής και των επιχειρήσεων εξαγωγικού προσανατολισμού αλλά και υποκατάστασης εισαγωγών με σύγχρονες υποδομές εγκατάστασης και λειτουργίας. Παραδείγματα, οι οργανωμένες βιομηχανικές περιοχές, θεματικά βιοτεχνικά πάρκα, χώροι συγκέντρωσης και μεταποίησης αγροτικής παραγωγής, μονάδες αξιοποίησης λυμάτων και απορριμμάτων κλπ.
-Ειδικά για τις παραγωγικές επενδύσεις προτείνουμε τρεις πολιτικές:
• Επιταχυνόμενες αποσβέσεις επενδύσεων που έχουν σχέση με έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη.
• Γενναία φορολογικά κίνητρα για τη δημιουργία επιχειρηματικών συστάδων στον βαθμό που δεν στρεβλώνουν την εγχώρια αγορά.
• Τη χορήγηση ισχυρών κινήτρων για μετεγκατάσταση μεταποιητικών επιχειρήσεων σε σύγχρονα βιομηχανικά, τεχνολογικά, βιοτεχνικά και αγροτικά πάρκα.
-Επιπλέον απαιτείται χρηματοδότηση υποδομών που σχετίζονται με τον τουρισμό, οι οποίες θα λειτουργήσουν καταλυτικά για τη δημιουργία σύγχρονων μονάδων που υποστηρίζουν τη χρονική διεύρυνση του τουριστικού προϊόντος ώστε να σταματήσει η πολύ μεγάλη πίεση της χώρας κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, που κάνει πολύ δύσκολη τη ζωή ακόμη και των μόνιμων κατοίκων σε πάρα πολλά νησιά της χώρας.
-Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας προέβη τα τελευταία χρόνια σε μια σειρά φοροαπαλλαγές γι’ αυτούς που τις χρειάζονταν λιγότερο: για τις αμοιβές σε μπόνους και για τα μεγάλα μερίσματα, αύξησε το αφορολόγητο στις δωρεές περιουσίας ως 4,8 εκατομμύρια, ευνοϊκά φορολογικά πλαίσια για κατοίκους εξωτερικού. Και ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Μέσα σε τρία χρόνια, τα κέρδη που έφυγαν στο εξωτερικό σχεδόν τριπλασιάστηκαν. Δεν έμειναν στον τόπο μας για να καλύψουν το τεράστιο επενδυτικό κενό. Πέρυσι για παράδειγμα, οι επενδύσεις σε πάγιο εξοπλισμό, αντί αύξησης 15,5% όπως προβλεπόταν στον προϋπολογισμό, αυξήθηκαν μόνο 7%.
– Την ίδια ώρα, τα υπερέσοδα από τους έμμεσους φόρους που πληρώνει ο ελληνικός λαός, σπάνε κάθε ρεκόρ λόγω των ανατιμήσεων. Αυτό, βέβαια, βολεύει την κυβέρνηση γιατί έχει έσοδα. Δεν βολεύει όμως αυτούς που τα πληρώνουν. Επίσης, οι φορολογικές επιβαρύνσεις για τις οικογένειες με παιδιά στην Ελλάδα συνεχίζουν και το 2023, παρόλο που έχουμε ένα τεράστιο δημογραφικό ζήτημα, να βρίσκονται πολύ πάνω από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ.
Σήμερα στη χώρα, για να αντιληφθούμε τον άδικο χαρακτήρα του φορολογικού συστήματος, φόρο πληρώνει πλέον ακόμη και ο μισθωτός με τον βασικό-εισαγωγικό μισθό των 830 μικτά. Και αυτό, γιατί δεν έχει τιμαριθμοποιηθεί η φορολογική κλίμακα και παραμένει ίδιο το αφορολόγητο όριο των μισθωτών και των συνταξιούχων.
Κυρίες και κύριοι,
Ο στόχος μας για την Ελλάδα της επόμενης δεκαετίας είναι να κάνουμε τη χώρα μας μαγνήτη για πολλές και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Πρέπει να κατοχυρώσουμε ότι η παραγωγική εργασία διασφαλίζει μια αξιοπρεπή ζωή. Αλλά για όλα τα παραπάνω απαιτείται μια εντελώς διαφορετική οικονομική πολιτική από αυτήν, που εφαρμόζει εδώ και πέντε χρόνια η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας.
Απαιτείται πειστικό σχέδιο και όραμα που να εμπνέει τον κάθε πολίτη, διότι κάθε ποιοτική Δημοκρατία οφείλει να βασίζεται σε μια βιώσιμη οικονομία, που διασφαλίζει ότι τα οφέλη της ανάπτυξης κατανέμονται με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης σε όλους τους πολίτες της.
Η εποχή της διακυβέρνησης Μητσοτάκη θα μείνει στην Ιστορία ως η εποχή με τη μεγαλύτερη αισχροκέρδεια στην πλάτη του ελληνικού λαού. Άφησε μια αγορά αρρύθμιστη, γεμάτη ολιγοπώλια με τα οποία δεν συγκρούστηκε οδηγώντας τη μεσαία τάξη και τους πιο αδύναμους πολίτες να ζουν υπό πολύ δύσκολες συνθήκες. Ονόμασε τις διευθετήσεις, μεταρρυθμίσεις. Απέφυγε τις ουσιαστικές αλλαγές που χρειάζεται η οικονομία.
Για όλους αυτούς τους λόγους, στις τελευταίες εκλογές υπήρχε ένα πολύ συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Όμως, πέρα από αυτό, έχει χρέος να εξηγήσει στους Έλληνες πολίτες γιατί δεν είχε τη δύναμη να συγκρουστεί με όλες αυτές τις παθογένειες των ολιγοπωλίων, των καρτέλ, των μικρών ή μεγάλων συντεχνιών που κρατούν την Ελλάδα πίσω και δεν την αφήνουν να ανοίξει τα φτερά της, αξιοποιώντας σωστά τις ευκαιρίες που μας δίνονται σε ευρωπαϊκό κατά κύριο λόγο, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο.
