Σε ποιους πολίτες θα δοθούν κοινωνικές κατοικίες με χαμηλό ενοίκιο. Με διάταξη του νόμου 5229/2025, ορίζονται οι κοινωνικές κατοικίες με χαμηλό ενοίκιο και οι δικαιούχοι που θα επιλέγονται από τον ΟΠΕΚΑ, με βάση κοινωνικά κριτήρια που θα εξειδικευτούν με την έκδοση σχετικής Υπουργικής Απόφασης. Στα κριτήρια αυτά, θα περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων το εισόδημα, η περιουσιακή και η οικογενειακή κατάσταση, η ηλικία τέκνων των δικαιούχων και η τυχόν ύπαρξη ποσοστού αναπηρίας.
Η σχετική διάταξη έχει ως εξής:
Νόμος 5229/2025 – ΦΕΚ Τεύχος Β 158/12.09.2025
Κοινωνική αντιπαροχή, κοινωνική μίσθωση, τριτεκνική ιδιότητα και άλλες διατάξεις.
Άρθρο 4
Δικαιούχοι μισθωτές κοινωνικής κατοικίας – Προσθήκη άρθρου 5Α στον ν. 5006/2022
Στον ν. 5006/2022 (Α’ 239) προστίθεται άρθρο 5Α ως εξής:
«Άρθρο 5Α
Δικαιούχοι μισθωτές κοινωνικής κατοικίας – Δικαίωμα προαίρεσης για εξαγορά
1. Οι δικαιούχοι μισθωτές σε κοινωνικές κατοικίες επιλέγονται από τον Οργανισμό Προνοιακών Επιδομάτων Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ο.Π.Ε.Κ.Α.) με βάση κοινωνικά κριτήρια, στα οποία περιλαμβάνονται, ιδίως, το εισόδημα, η περιουσιακή και οικογενειακή κατάσταση και η ηλικία των τέκνων των δικαιούχων. Οι δικαιούχοι μισθωτές, οι σύζυγοι αυτών ή τα πρόσωπα με τα οποία αυτοί έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης, καθώς και τα εξαρτώμενα μέλη τους, εφόσον φιλοξενούνται από τους δικαιούχους μισθωτές, από τη σύναψη της σύμβασης μίσθωσης και εξής δεν δύνανται να λαμβάνουν το επίδομα στέγασης του άρθρου 3 του ν. 4472/2017 (Α’ 74), το επίδομα στεγαστικής συνδρομής σε ανασφάλιστους υπερήλικες της υποπερ. αα) της περ. στ) της παρ. 1 του άρθρου 4 του ν. 4520/2018 (Α’ 30) και το στεγαστικό επίδομα σε φοιτητές του άρθρου 10 του ν. 3220/2004 (Α’ 15) ούτε να είναι ωφελούμενοι άλλων προγραμμάτων ή παροχών που αποσκοπούν στην κάλυψη των στεγαστικών τους αναγκών.
2. Τα κριτήρια επιλογής των δικαιούχων μισθωτών πρέπει να συντρέχουν, σωρευτικά, κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης για σύναψη της σύμβασης μίσθωσης κοινωνικής κατοικίας, κατά τον χρόνο σύναψης της σύμβασης μίσθωσης και κατά τον χρόνο παράτασης ή ανανέωσης της σύμβασης μίσθωσης.
3. Το ύψος του μισθώματος που καταβάλλουν οι δικαιούχοι μισθωτές κοινωνικής κατοικίας υπολείπεται ουσιωδώς του μισθώματος που διαμορφώνεται σύμφωνα με τις συνθήκες της αγοράς για κατοικία αντίστοιχων ποιοτικών χαρακτηριστικών με την προς εκμίσθωση κοινωνική κατοικία.
4. Στις οριζόντιες ή κάθετες ιδιοκτησίες των ακινήτων που ανεγείρονται ή ανακαινίζονται ή επισκευάζονται στο πλαίσιο σύμβασης κοινωνικής αντιπαροχής επιτρέπεται η σύναψη συμβάσεων μίσθωσης με δικαίωμα προαίρεσης για την εξαγορά τους (rent tο own) από τους δικαιούχους μισθωτές, μετά από την παρέλευση δέκα (10) ετών από τη σύναψη της αρχικής σύμβασης μίσθωσης. Στην περίπτωση αυτή, η σύμβαση μίσθωσης περιβάλλεται τον τύπο του συμβολαιογραφικού εγγράφου και το δικαίωμα προαίρεσης αγοράς ισχύει μόνο μετά από την καταχώριση της σύμβασης στο οικείο Κτηματολογικό Γραφείο, που διενεργείται ατελώς.»
Πληροφορίες για τον νόμο 5229/2025
- Τι είναι η Κοινωνική Αντιπαροχή;
Η Κοινωνική Αντιπαροχή είναι ένας νέος τρόπος συνεργασίας του κράτους με ιδιώτες για να κατασκευαστούν περισσότερα σπίτια χωρίς να πληρώνει το Δημόσιο. Ο ιδιώτης με δικά του χρήματα χτίζει ή ανακαινίζει αναξιοποίητα δημόσια κτίρια και οικόπεδα που μέχρι σήμερα έμεναν ανεκμετάλλευτα. Από τα νέα διαμερίσματα που θα προκύψουν, τουλάχιστον το 30% μένει στο Δημόσιο και θα παραχωρούνται με χαμηλό ενοίκιο σε νέους, οικογένειες και ευάλωτα νοικοκυριά. Τα υπόλοιπα διαμερίσματα διατίθενται και εκείνα στην αγορά προς πώληση, αυξάνοντας ακόμα περισσότερο την προσφορά κατοικιών και ενισχύοντας το οικιστικό απόθεμα.
- Από πού θα προέλθουν οι νέες κατοικίες;
Οι κατοικίες θα προέλθουν από δύο “δεξαμενές”: Από ακίνητα (κτίρια και οικόπεδα) του Δημοσίου που μέχρι σήμερα έμεναν αναξιοποίητα. Παράλληλα, σε συνεργασία του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας με το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, σε ορισμένα ανενεργά στρατόπεδα, θα χτιστούν σύγχρονες κατοικίες. Το 25% αυτών, θα διατεθούν για τις στεγαστικές ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων και το 75% θα αξιοποιείται σε κοινωνικές κατοικίες.
- Ποιοι είναι οι δυνητικοί δικαιούχοι κοινωνικών κατοικιών;
Οι δικαιούχοι κοινωνικών κατοικιών, θα επιλέγονται από τον ΟΠΕΚΑ, με βάση κοινωνικά κριτήρια που θα εξειδικευτούν με την έκδοση σχετικής Υπουργικής Απόφασης. Στα κριτήρια αυτά, θα περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων το εισόδημα, η περιουσιακή και η οικογενειακή κατάσταση, η ηλικία τέκνων των δικαιούχων και η τυχόν ύπαρξη ποσοστού αναπηρίας.
- Τι σημαίνει κοινωνικό μίσθωμα; Πώς θα προκύπτει; Το ύψος του θα καθορίζεται από τον ιδιώτη ανάδοχο/κατασκευαστή;
Το κοινωνικό μίσθωμα θα είναι αρκετά χαμηλότερο από τα ενοίκια της αγοράς. Θα καθορίζεται με βάση το εισόδημα του ενοικιαστή, την αξία του ακινήτου ή και τα δύο μαζί, όπως γίνεται σε αντίστοιχα ευρωπαϊκά μοντέλα. Δεν θα το ορίζει ο κατασκευαστής. Για κάθε συγκρότημα κατοικιών, το μίσθωμα θα υπολογίζεται λαμβάνοντας υπόψη την αξία γης κάθε περιοχής αλλά και συγκεκριμένες παραμέτρους που θα οριστούν εκ νέου με Υπουργική Απόφαση.
- Ποιος θα μεριμνά για τη συντήρηση των κατοικιών;
Η συντήρηση των κατοικιών είναι βασική προϋπόθεση ώστε να διατηρείται η αξία τους και να εξασφαλίζεται η ποιότητα ζωής των ενοίκων. Για τον λόγο αυτό προβλέπεται η δυνατότητα διαχείρισης των κοινωνικών κατοικιών να ανατίθεται σε ιδιώτη, στο πλαίσιο της σύμβασης Κοινωνικής Αντιπαροχής. Στη διαχείριση αυτή, θα περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, υπηρεσίες τακτικής συντήρησης και επισκευών, έτσι ώστε το απόθεμα κοινωνικών κατοικιών να παραμένει σε καλή κατάσταση και να μπορεί να επαναδιατεθεί σε νέους δικαιούχους.
- Οι κοινωνικές κατοικίες, θα βρίσκονται σε ξεχωριστές οικοδομές;
Όχι. Οι κοινωνικές κατοικίες δεν θα είναι σε ξεχωριστά κτίρια. Θα βρίσκονται στον οικιστικό ιστό, μαζί με διαμερίσματα ιδιωτών που έχουν αγοραστεί ή ενοικιαστεί. Έτσι αποτρέπουμε τη δημιουργία απομονωμένων περιοχών και εξασφαλίζουμε ότι δεν θα υπάρχει καμία διάκριση με τα υπόλοιπα ακίνητα.
- Πότε θα γίνουν διαθέσιμες οι πρώτες κατοικίες;
Οι διαδικασίες σύναψης συμβάσεων Κοινωνικής Αντιπαροχής θα ξεκινήσουν άμεσα, ώστε να υπάρξουν ταχύτατα αποτελέσματα. Παράλληλα, λόγω και της ύπαρξης των αναγκαίων δομών από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, θα είναι ακόμα πιο σύντομα, διαθέσιμες οι κατοικίες από την αξιοποίηση ανενεργών στρατοπέδων, μέσω των προγραμματικών συμβάσεων μεταξύ των δύο Υπουργείων.
- Προβλέπεται η δυνατότητα εξαγοράς της κατοικίας;
Ναι. Δίνεται η δυνατότητα εξαγοράς μέρους των κοινωνικών κατοικιών που διατίθενται με μίσθωση μετά από 10 χρόνια («rent to own»). Το βασικό ποσοστό που ανήκει στο Δημόσιο (τουλάχιστον το 30%) θα παραμένει πάντα στην κυριότητά του για χρήση κοινωνικής κατοικίας.
- Τι βελτιώσεις υπάρχουν σε σχέση με το νόμο του 2022 για την Κοινωνική Αντιπαροχή;
Με τον νέο νόμο αξιοποιείται αποτελεσματικότερα η δημόσια περιουσία για την αύξηση της προσφοράς κατοικιών. Οι ιδιώτες έχουν πλέον ισχυρότερο κίνητρο, καθώς αντί να τους δίνεται μόνο η εκμετάλλευση, πλέον μπορούν να αποκτήσουν ποσοστό επί των νέων κατοικιών. Έτσι, οι επενδύσεις γίνονται πιο ελκυστικές και το κίνητρο ισχυρότερο. Το κράτος κρατάει πάντα ποσοστό τουλάχιστον 30% των κατοικιών για κοινωνική χρήση, εξασφαλίζοντας μόνιμο απόθεμα. Ταυτόχρονα, η Κοινωνική Αντιπαροχή επεκτείνεται, καθώς δεν αφορά πλέον μόνο σε ανέγερση νέων κτιρίων, αλλά και σε ανακαινίσεις ή σε επισκευές ήδη υπαρχόντων. Οι μισθώσεις ορίζονται τουλάχιστον σε 10ετείς, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα εξαγοράς από τους ενοικιαστές. Παράλληλα, σε ορισμένες περιπτώσεις, ο ανάδοχος μπορεί να αναλάβει και τη διαχείριση των κατοικιών, αλλά μόνο για συγκεκριμένο χρόνο, για να εξασφαλίζεται η σωστή λειτουργία και συντήρησή τους.
Δημοσιεύτηκε στον Οδηγό του Πολίτη (https://www.odigostoupoliti.eu)
