Ομιλία Νίκου Ανδρουλάκη, Προέδρου ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής επί του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Υγείας: «Ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης»
Κύριε Πρόεδρε,
Kυρίες και κύριοι βουλευτές,
βρισκόμαστε σήμερα εδώ για να συζητήσουμε ένα νομοσχέδιο, που η κυβέρνηση διατείνεται ότι ολοκληρώνει την ψυχιατρική μεταρρύθμιση,
αλλά στην πραγματικότητα δεν κάνει τίποτα άλλο από το να αποκαλύπτει ότι για άλλη μια φορά αντιμετωπίζετε ένα κορυφαίο ζήτημα της ελληνικής κοινωνίας με έναν τρόπο προκλητικά ανεύθυνο. Βάζετε ξανά το κέρδος πάνω από τα δημόσια αγαθά. Αυτή τη φορά στο στόχαστρο έχει μπει ο τομέας της ψυχικής υγείας με μια σειρά αλλαγών, που έρχονται να προστεθούν στην επίθεση, που έχετε εξαπολύσει στο δημόσιο σύστημα υγείας και ευρύτερα στο κοινωνικό κράτος.
Πρόκειται για ένα ακόμα βήμα, που ξηλώνει σιγά σιγά τα κοινωνικά δικαιώματα και την προστασία των πιο ευάλωτων συμπολιτών μας
με σκοπό τη σταδιακή ιδιωτικοποίηση των δημόσιων αγαθών,
όπως η υγεία.
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο ιδρύεται ένας υδροκέφαλος, υπερσυγκεντρωτικός οργανισμός, ένα Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου που θα ονομάζεται Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης και Αποκατάστασης Εξαρτήσεων. Στον νέο αυτό φορέα προβλέπεται να υπαχθούν όλοι οι οργανισμοί όπως ο ΟΚΑΝΑ, το ΚΕΘΕΑ, το 18ΑΝΩ, η «ΑΡΓΩ», ο «ΙΑΝΟΣ», ο «ΔΙΑΠΛΟΥΣ», κ.α. αλλά στο νομοσχέδιο δεν υπάρχει καμία εγγύηση και δεν κατοχυρώνεται η λειτουργία των κέντρων πρόληψης, ανοίγοντας τον δρόμο για τη διάλυση των δημόσιων δομών ψυχικής υγείας και απεξάρτησης. Δεν είναι τυχαία η αφαίρεση του λήμματος «πρόληψη» από το «καθηκοντολόγιο» ως προς τη χάραξη στρατηγικής για την υγεία.
Η πολιτική για την ψυχική υγεία, σύμφωνα με την Νέα Δημοκρατία, περιορίζεται αποκλειστικά στην «απεξάρτηση και αποτοξίνωση» των «εξαρτημένων ατόμων», δηλαδή στη διάγνωση και θεραπεία, χωρίς την παραμικρή αναφορά στους πυλώνες της πρόληψης, της αποκατάστασης και της κοινωνικής επανένταξης.
Σήμερα λειτουργούν 75 κέντρα πρόληψης σε όλους τους νομούς της χώρας, τα οποία έχουν αναγνωριστεί από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς
και έχουν αξιολογηθεί ως η αποτελεσματικότερη προσέγγιση προληπτικών παρεμβάσεων σε σημείο που έχουν προταθεί ως μοντέλο και σε άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θεωρήθηκαν μάλιστα καινοτόμα και βρήκαν μιμητές. Πρόκειται για μία υπερκομματική κατάκτηση με υπερκομματικά διοικητικά συμβούλια, που ενώνονται κατά των εξαρτήσεων. Παρόλα αυτά, το παρόν σχέδιο νόμου αναγνωρίζει τη βιωσιμότητα των εν λόγω κέντρων πρόληψης μόνο έως το 2027, που λήγει η ισχύουσα προγραμματική σύμβαση.
Τα συγκεκριμένα κέντρα, όπως τα γνωρίζουμε μέχρι σήμερα, αποτελούν τον κύριο φορέα υλοποίησης των προγραμμάτων πρόληψης των εξαρτήσεων και η πρόληψη τους στη χώρα μας αποτελεί,
πρωτίστως, τοπική υπόθεση, καθώς ανταποκρίνονται άμεσα στις ανάγκες όλων των τοπικών κοινωνιών, έχουν μεγάλη ευελιξία, προσαρμοστικότητα, αυξημένη συμμετοχή και αποτελεσματικότητα.
Η πιθανή διακοπή της λειτουργίας τους θέτει σε επισφάλεια από τη μία τους συμβασιούχους, με ό,τι συνεπάγεται η απώλεια πολύπειρου προσωπικού, και από την άλλη προκαλεί ανασφάλεια στους θεραπευόμενους και τις οικογένειες τους.
Με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο καταργείται επίσης ένας σημαντικός θεσμός που υπάγεται απευθείας στον Πρωθυπουργό, εκείνος του Εθνικού Συντονιστή για τα Ναρκωτικά, με τις αρμοδιότητες για προγραμματισμό, συντονισμό και παρακολούθηση της υλοποίησης
της Εθνικής Πολιτικής για την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων να εκχωρείται στον υπό σύσταση θεσμό του Προέδρου του Ε.Ο.Π.Α.Ε., ο οποίος έχει τη δυνατότητα βάσει των αρμοδιοτήτων του να ιδρύει ή και να καταργεί μονάδες, προγράμματα, φορείς, δομές.
Το νομοσχέδιο προβλέπει επίσης τη μεταφορά των καταργούμενων οργανισμών των δύο εκ των εναπομείναντων ψυχιατρείων, του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής και του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης, στο Εθνικό Δίκτυο Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, χωρίς κανένα σχεδιασμό και εξασφάλιση για το μέλλον τους. Οι υπόλοιπες δομές του ΕΣΥ, τέλος, αποσυνδέονται πλήρως από την ψυχική υγεία.
Καθίσταται βέβαιο ότι οι ασθενείς στο μέλλον θα στρέφονται προς τον ιδιωτικό τομέα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων τους, γιατί το παρόν νομοσχέδιο ανοίγει τον δρόμο στην εμπορευματοποίηση της ψυχικής υγείας. Πόσοι από τους ασθενείς, όμως, έχουν την οικονομική δυνατότητα να στραφούν στον ιδιωτικό τομέα ώστε να αναζητήσουν θεραπεία και να σπάσει ο κύκλος του στίγματος, της περιθωριοποίησης και εν τέλει της εξάρτησης;
Στο ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής πιστεύουμε ότι η απεξάρτηση και η ψυχική υγεία δεν είναι ατομικές υποθέσεις, αλλά είναι κοινωνικά δικαιώματα, τα οποία θα πρέπει να είναι δημόσια και δωρεάν με επίκεντρο τις εξατομικευμένες ανάγκες του καθενός. Είναι χρέος μας να υπερασπιστούμε μέχρι τέλους τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες της χώρας, επιφυλάσσοντάς τους ένα όσο το δυνατόν πιο ισορροπημένο και άρτιο περιβάλλον χωρίς διακρίσεις και στιγματισμούς, μέσα στο οποίο θα αισθάνονται δυνατοί και ασφαλείς για το μέλλον τους. Έχουμε χρέος να εγγυηθούμε την πλουραλιστική προσέγγιση στη θεραπεία και να δώσουμε έμφαση στην πρόληψη και την κοινωνική επανένταξη και όχι μόνο στην απεξάρτηση και την αποτοξίνωση, δεδομένο που σημειώνουν σημαντικοί επιστήμονες όπως η Μένη Μαλλιώρη.
Πρέπει, τέλος, να στηρίξουμε τους εργαζόμενους στα κέντρα πρόληψης, τους θεραπευόμενους και τις οικογένειες τους. Κλείνοντας ως προς το νομοσχέδιο της ψυχικής υγείας, μια παρατήρηση, τόσο αποκαλυπτική του ψευδεπίγραφου μεταρρυθμιστικού σας οίστρου: Πουθενά στις προϋποθέσεις και στα κριτήρια επιλογής των υποδιοικητών της ψυχικής υγείας δεν υπάρχει έστω ένα προαπαιτούμενο σχετικό με θέματα ψυχικής υγείας.
Κυρίες και κύριοι,
μιας και σήμερα συζητάμε για την υποτίμηση ενός συγκεκριμένου τομέα της υγείας, είναι χρέος μου να μιλήσω για τη δεινή κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει το σύνολο του δημόσιου συστήματος υγείας.
Οφείλω να σταθώ στη σύγκρουση που έχει ανοίξει τις τελευταίες μέρες μεταξύ της κυβέρνησης και των ιδιωτών γιατρών, η οποία ξεκίνησε με αφορμή την επίταξη των ιδιωτών γιατρών ώστε να καλύψουν ορισμένες εφημερίες το μήνα σε δημόσια νοσοκομεία.
Μου προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία η απειλή στους ιδιώτες γιατρούς ότι θα κοπεί η πρόσβασή τους στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση, αν αρνηθούν την επίταξή τους και αντίστροφα. Η κατάσταση οδηγεί σε αδιέξοδο εις βάρος των ασθενών και η ευθύνη βαραίνει αποκλειστικά την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας. Οι πολιτικές της υποτιμούν
και εγκαταλείπουν το δημόσιο σύστημα υγείας, αφήνοντας το ΕΣΥ να καταρρεύσει.
Η υγεία των πολιτών υποβαθμίζεται και ένα πολύτιμο μέσο εξυπηρέτησης των ασθενών χρησιμοποιείται για μικροπολιτικούς σκοπούς. Ο σκοπός του συστήματος ηλεκτρονικής συνταγογράφησης είναι να υπηρετεί τους ασθενείς και όχι τους γιατρούς. Η στέρηση του δικαιώματος συνταγογράφησης σε μια χώρα, που ήδη ταλανίζεται από υποστελεχωμένες δομές υγείας, λειτουργεί τιμωρητικά για τους πολίτες.
Εκβιάζετε τους γιατρούς και την πληρώνει ο λαός.
Ο εκσυγχρονισμός και η ανασύνταξη του Ε.Σ.Υ. θα λυθεί μόνο με συντονισμένες πολιτικές που θα στοχεύουν στην αναστύλωση και την ανασυγκρότηση του κοινωνικού κράτους, που σταδιακά ξηλώνεται προς χάριν της εξυπηρέτησης ισχυρών οικονομικών συμφερόντων.
Είναι θλιβερό το γεγονός ότι οι ανελαστικές δαπάνες καλπάζουν. Ανταγωνιζόμαστε για το “πρωτάθλημα Ευρώπης” στο κόστος αυτών των δαπανών και αυτό οφείλεται και στα ολιγοπώλια στην υγεία. Ολιγοπώλια παντού. Στην υγεία, στην ενέργεια, στις τράπεζες. Ολιγοπώλια που αυξάνουν το κόστος της καθημερινότητας των πολιτών.
Εσείς, λοιπόν, σήμερα, εμφανίζεστε ως μεταρρυθμιστής υπουργός Υγείας. Αλλά κάθε πολίτης καταλαβαίνει -τόσο από τη δική του εμπειρία όσο και βάσει των ευρωπαϊκών στοιχείων- ότι έχετε αποτύχει παταγωδώς. Πώς είναι δυνατόν να έχετε καταφέρει να βελτιώσετε το Ε.Σ.Υ., όταν ο λαός μας πληρώνει τις δεύτερες υψηλότερες ιδιωτικές δαπάνες σε όλη την Ευρώπη -μας ξεπερνάει μόνο η Βουλγαρία- και απ’ ό,τι λένε τα στοιχεία θα ξεπεράσουμε και τη Βουλγαρία και θα γίνουμε σε λίγο καιρό “πρωταθλητές Ευρώπης”;
Έχει πετύχει ο υπουργός Υγείας, όταν έχει καταφέρει η Ελλάδα να είναι “πρωταθλήτρια Ευρώπης” με τις υψηλότερες ιδιωτικές δαπάνες υγείας; Νομίζω πως όχι. Και καλό θα ήταν να μιλά με έναν λόγο πιο ταπεινό, χωρίς υπονοούμενα, υστερίες και σοφιστείες, όπως κάνατε προηγουμένως, κάνοντας προσωπική επίθεση στον βουλευτή μας, Γιώργο Νικητιάδη.
Όσο, κ. Γεωργιάδη, βαφτίζετε “μεταρρυθμίσεις” τα μπαλώματα, βάζοντας τα προβλήματα κάτω από το χαλί, θα κάνετε μία τρύπα στο νερό.
Η υποστελέχωση και η υποχρηματοδότηση οδηγούν στο περιθώριο την υγεία αλλά και χιλιάδες πολίτες λόγω της οικονομικής τους κατάστασης. Κανένα κράτος δεν μπορεί να επιβιώσει και να ευημερήσει πραγματικά, αν δεν είναι κράτος δικαίου και κοινωνικό κράτος. Είναι πλέον επείγον να αφιερώσουμε όλες μας τις δυνάμεις στην υπεράσπιση του δημόσιου χαρακτήρα της ψυχικής υγείας και του δημόσιου συστήματος υγείας συνολικά.
Άλλωστε, σύμφωνα με τον ορισμό που έδωσε στο καταστατικό του το 1946 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, η υγεία ορίζεται ως «η κατάσταση σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι μόνο η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας», γεγονός που συνεπάγεται ότι είναι καθήκον μας να υπερασπιστούμε τόσο τις δομές ψυχικής υγείας και τον δημόσιο χαρακτήρα του συστήματος υγείας συνολικά. Μόνο έτσι μπορούμε να υπερασπιστούμε με υπευθυνότητα και συνέπεια ένα κοινωνικό κράτος που εγγυάται και εξασφαλίζει την ίση πρόσβαση στις υπηρεσίες φροντίδας, πρόληψης και περίθαλψης, χωρίς ταξικούς ή άλλους αποκλεισμούς.
