Η ενσωμάτωση συστημάτων AI στον εργασιακό χώρο απαιτεί μια ισχυρή δέσμευση για διαφάνεια, δεοντολογία και δημοκρατικό έλεγχο

Η τεχνητή νοημοσύνη (AI) έχει μεταμορφώσει τον τρόπο που ζούμε, εργαζόμαστε και αλληλεπιδρούμε με τον κόσμο γύρω μας. Από την αυτοματοποίηση των βιομηχανικών διαδικασιών μέχρι την παροχή προσωπικών βοηθών στα smartphones μας, η AI διαδραματίζει έναν ολοένα και πιο κεντρικό ρόλο. Όμως, ενώ τα πλεονεκτήματα της AI είναι πολλά και ποικίλα, οι εργασιακές και κοινωνικές επιπτώσεις της αποτελούν αντικείμενο ζωηρής συζήτησης. Ένα από τα κυριότερα ζητήματα που έχουν προκύψει είναι ο ρόλος της AI στις συλλογικές διαπραγματεύσεις των συνδικάτων.

Η εποχή της πληροφορίας και η ταχύτατη τεχνολογική εξέλιξη φέρνουν νέες προκλήσεις στις συλλογικές διαπραγματεύσεις. Η αυτοματοποίηση και η ψηφιακή μετάβαση απειλούν παραδοσιακές θέσεις εργασίας, ενώ η αύξηση της εργασίας μέσω πλατφορμών και της ελεύθερης επαγγελματικής απασχόλησης δημιουργεί προκλήσεις στην παραδοσιακή έννοια της συνδικαλιστικής προστασίας. Επιπλέον, η ψηφιοποίηση της εργασίας απαιτεί νέες δεξιότητες και συνεχή εκπαίδευση, προκαλώντας τα συνδικάτα να αναζητήσουν στρατηγικές για την ενσωμάτωση αυτών των αλλαγών στις διαπραγματευτικές τους ατζέντες. Η διασφάλιση δίκαιης μεταχείρισης για τους εργαζόμενους σε ψηφιακά περιβάλλοντα, η προστασία των δεδομένων και η ιδιωτικότητα, καθώς και η πρόσβαση σε κοινωνικές προστασίες, είναι βασικές πτυχές που απαιτούν προσοχή και καινοτόμες προσεγγίσεις.

Οι τεχνολογικές αλλαγές που συνοδεύονται από την εισαγωγή της AI στον εργασιακό χώρο απαιτούν νέες διαπραγματεύσεις για την προστασία των εργαζομένων. Τα συνδικάτα μπορούν να πρωτοστατήσουν στη διαπραγμάτευση για την κατοχύρωση δικαιωμάτων όπως η εργασιακή ασφάλεια, οι συνθήκες εργασίας, η πρόσβαση σε εκπαίδευση και ανακατάρτιση, καθώς και η προστασία από αδικαιολόγητες απολύσεις λόγω αυτοματοποίησης. Η διασφάλιση ενός δίκαιου μεταβατικού πλαισίου για τους εργαζομένους που επηρεάζονται από την ψηφιοποίηση και την αυτοματοποίηση είναι ζωτικής σημασίας.

Οι συλλογικές διαπραγματεύσεις των συνδικάτων έχουν μακρά ιστορία στην προάσπιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων, προσφέροντας μια πλατφόρμα για τη διαπραγμάτευση μισθών, ωραρίων και συνθηκών εργασίας. Ωστόσο, η εμφάνιση της AI φέρνει μια νέα δυναμική στο πεδίο αυτό. Από τη μία πλευρά, η AI μπορεί να αποτελέσει ένα εργαλείο για τα συνδικάτα, βελτιώνοντας την αποτελεσματικότητα των διαπραγματεύσεων μέσω της ανάλυσης δεδομένων και της παροχής ειδικευμένων πληροφοριών. Για παράδειγμα, η AI μπορεί να αξιοποιηθεί για την ανάλυση τάσεων στην αγορά εργασίας, την πρόβλεψη μελλοντικών αναγκών σε δεξιότητες και την ανάπτυξη πιο δίκαιων και ισόρροπων προτάσεων. Από την άλλη πλευρά, η ραγδαία ανάπτυξη και εφαρμογή της AI προκαλεί ανησυχία σχετικά με την αυτοματοποίηση των θέσεων εργασίας και τις επιπτώσεις της στην ασφάλεια της εργασίας.

Συνδικάτα σε παγκόσμιο επίπεδο καλούνται να προσαρμοστούν σε αυτές τις αλλαγές, διαπραγματευόμενα την προστασία των θέσεων εργασίας και τη διασφάλιση ότι η τεχνολογική πρόοδος δεν θα οδηγήσει σε μια διαδικασία “ανθρωποφαγίας” στο χώρο εργασίας.

Επιπλέον, η διαφάνεια και η δικαιοσύνη στη χρήση της AI στο χώρο εργασίας αποτελούν σημαντικά ζητήματα. Τα συνδικάτα πρέπει να απαιτήσουν εγγυήσεις ότι η χρήση AI δεν θα παραβιάζει τα εργασιακά δικαιώματα, όπως το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα και την προστασία των προσωπικών δεδομένων των εργαζομένων. Η ενσωμάτωση συστημάτων AI στον εργασιακό χώρο απαιτεί μια ισχυρή δέσμευση για διαφάνεια, δεοντολογία και δημοκρατικό έλεγχο. Τα συνδικάτα μπορούν να διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο στην εξασφάλιση ότι η χρήση της AI γίνεται με τρόπο που σέβεται τα δικαιώματα και τις αξίες των εργαζομένων, προάγοντας τη διαφάνεια στη λήψη αποφάσεων και στην εφαρμογή των συστημάτων AI. Επιπλέον, τα συνδικάτα μπορούν να υποστηρίξουν την ανάπτυξη εθνικών κανόνων και προτύπων για την υπεύθυνη χρήση της AI, εξασφαλίζοντας ότι οι εργαζόμενοι προστατεύονται από δυνητικά αρνητικές επιπτώσεις, όπως η παραβίαση της ιδιωτικότητας ή η διαφορετική μεταχείριση.

Η συνεργασία μεταξύ των συνδικάτων, των εργοδοτών και των κυβερνήσεων είναι κρίσιμη για την εξεύρεση ισορροπημένων λύσεων που να επιτρέπουν την ανάπτυξη και την εφαρμογή της AI, προστατεύοντας ταυτόχρονα τα δικαιώματα των εργαζομένων. Η διαδικασία αυτή απαιτεί διάλογο, διαφάνεια και την κατάλληλη νομοθετική ρύθμιση, καθώς και την ανάπτυξη ηθικών κανόνων για την χρήση της AI στον εργασιακό χώρο.

Σε τελική ανάλυση, η επιτυχής ένταξη της AI στην εργασία και στις συλλογικές διαπραγματεύσεις θα εξαρτηθεί από την ικανότητα όλων των εμπλεκόμενων μερών να προσαρμοστούν και να συνεργαστούν με στόχο την εξεύρεση δημιουργικών και δίκαιων λύσεων. Οι προκλήσεις είναι σημαντικές, αλλά οι δυνατότητες για μια πιο δίκαιη και αποδοτική εργασιακή πραγματικότητα είναι ακόμα μεγαλύτερες.

*Ο Δημήτρης Καραγεωργόπουλος είναι συνδικαλιστής, Γραμματέας Τύπου & Δημοσίων Σχέσεων της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας