Η ανακοίνωση για το κλείσιμο 204 καταστημάτων των ΕΛΤΑ δεν είναι απλώς μια επιχειρησιακή απόφαση. Είναι καθρέφτης μιας διοίκησης χωρίς όραμα, που δεν μπόρεσε να διαβάσει σωστά ούτε την αγορά, ούτε την κοινωνία, ούτε τον ρόλο του δημόσιου ταχυδρομείου στο 2025.
Αντί να παρουσιάσει ένα σχέδιο μετασχηματισμού, παρουσίασε ένα σχέδιο συρρίκνωσης, κι αυτό με τέτοια προχειρότητα, που εξέθεσε όχι μόνο την ίδια τη Διοίκηση αλλά και την Κυβέρνηση που τη στηρίζει.
Η πρώτη και πιο ορατή αδυναμία είναι η έλλειψη διοικητικής ικανότητας. Μια διοίκηση που χειρίζεται έναν εθνικό φορέα, δεν μπορεί να ανακοινώνει μέσα σε μια νύχτα το κλείσιμο 40% του δικτύου της, χωρίς μελέτες επιπτώσεων, χωρίς σχέδιο μετάβασης, χωρίς διάλογο με εργαζομένους και τοπικές κοινωνίες. Η προχειρότητα αυτή δεν είναι τεχνικό σφάλμα, είναι έλλειψη ηγεσίας. Και όταν λείπει η ηγεσία, έρχεται το χάος.
Μια διοίκηση με αριστεία και στρατηγική σκέψη θα ξεκινούσε από τα θεμελιώδη ερωτήματα:
-
Πώς μετατρέπω το εκτεταμένο δίκτυο σε πολλαπλασιαστή αξίας;
-
Πώς συνδέω την καθολική υπηρεσία με την ψηφιακή μετάβαση και το ηλεκτρονικό εμπόριο;
-
Πώς αξιοποιώ τη φήμη και το ανθρώπινο κεφάλαιο των ΕΛΤΑ, αντί να τα απαξιώσω;
Αντί γι’ αυτά, είδαμε αριθμούς χωρίς ψυχή: «10% έσοδα – 50% κόστος». Αυτό δεν είναι ανάλυση, είναι λογιστική στενοκεφαλιά. Οι αριθμοί χρειάζονται πλαίσιο. Γιατί πίσω από κάθε «κοστοβόρο» κατάστημα, υπάρχει μια κοινότητα που εξυπηρετείται, μια ηλικιωμένη και ένας ηλικιωμένος που λαμβάνουν τη σύνταξή τους, ένας μικροεπιχειρηματίας που στέλνει προϊόντα, ένας νέος που παραλαμβάνει δέματα. Όταν τα αγνοείς όλα αυτά, δεν κάνεις εξυγίανση, κάνεις αποψίλωση.
Τα ΕΛΤΑ θα μπορούσαν να είναι σήμερα ο φυσικός σύμμαχος του μικρού εμπόρου και του e-shop της γειτονιάς.
Αντί να τολμήσουν μετασχηματισμό προς το logistics, προς τη σύγχρονη διαχείριση δεμάτων, lockers, συνεργασίες με τοπικά σημεία PUDO, αποφάσισαν να κόψουν τις ρίζες του ίδιου τους του δικτύου. Και το αποτέλεσμα; Να ενισχύεται ο ανταγωνισμός, ιδιωτικές εταιρείες courier που επεκτείνονται σε κάθε χωριό, εκεί ακριβώς όπου τα ΕΛΤΑ αποχωρούν.
Αυτή η στρατηγική αυτο-ακρωτηριασμού δεν είναι μόνο λάθος πολιτικά, είναι και αντιπαραγωγική οικονομικά. Όταν χάνεις την παρουσία σου στην περιφέρεια, χάνεις το πιο πολύτιμο πλεονέκτημά σου. Την εγγύτητα στον πολίτη. Κι αυτή η εγγύτητα είναι που δημιουργεί εμπιστοσύνη, έσοδα και μακροχρόνια βιωσιμότητα.
Το “κατ’ οίκον” δεν είναι σχέδιο – είναι υπεκφυγή
Η ιδέα των «υπηρεσιών κατ’ οίκον» για ευάλωτους πολίτες ακούγεται ανθρώπινη.
Αλλά δεν μπορεί να είναι το κεντρικό μοντέλο λειτουργίας ενός οργανισμού εθνικής εμβέλειας. Γιατί η κοινωνία δεν μπορεί να λειτουργεί «με ραντεβού».
Δεν μπορείς να μετατρέψεις μια υπηρεσία καθολικής πρόσβασης σε τηλεφωνικό κέντρο.
Δεν μπορείς να ζητάς από έναν ηλικιωμένο στην Άνω Χώρα να κλείσει ραντεβού για να πληρώσει λογαριασμό.
Ο μετασχηματισμός δεν σημαίνει απομάκρυνση, σημαίνει προσέγγιση με νέο τρόπο. Lockers, συνεργαζόμενα πρατήρια, κινητά ταχυδρομεία, ψηφιακές εφαρμογές για όσους μπορούν, αλλά πάντα με φυσική παρουσία εκεί όπου η κοινωνία το έχει ανάγκη.
Η ευθύνη δεν είναι μόνο της διοίκησης. Η κυβέρνηση που εποπτεύει τα ΕΛΤΑ όφειλε να έχει σχέδιο, όχι να αιφνιδιάζεται από τις ίδιες της τις αποφάσεις.
Οφείλει να γνωρίζει ότι τα ΕΛΤΑ, ως πάροχος Καθολικής Ταχυδρομικής Υπηρεσίας, έχουν νομική και ηθική υποχρέωση να διασφαλίζουν πυκνότητα και πρόσβαση. Και ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν απαγορεύει την κρατική στήριξη όταν αυτή αφορά Υπηρεσίες Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος. Υπάρχουν νόμιμοι τρόποι χρηματοδότησης, αρκεί να υπάρχει σοβαρή κοστολόγηση και διαφάνεια.
Αντί για αυτή την οδό, επελέγη η εύκολη ρητορική: «δεν γίνεται αλλιώς». Κι όμως, γίνεται αλλιώς, αρκεί να υπάρχει σχέδιο και ικανότητα.
Η Ελλάδα δεν χρειάζεται λιγότερα ΕΛΤΑ, χρειάζεται καλύτερα ΕΛΤΑ.
Ένα δίκτυο μικρότερο ίσως σε τετραγωνικά, αλλά πλουσιότερο σε υπηρεσίες.
Ένα δίκτυο που θα ενώνει ΚΕΠ, τοπική αυτοδιοίκηση, e-commerce, κοινωνικές υπηρεσίες.
Ένα δίκτυο που θα διατηρεί τους εργαζομένους του, με νέους ρόλους και εκπαίδευση, όχι με απολύσεις και εφεδρεία.
Και πάνω απ’ όλα, ένα δίκτυο που θα παραμένει προσβάσιμο και αξιόπιστο για κάθε πολίτη, από την Ομόνοια μέχρι το Καστελλόριζο.
Τα ΕΛΤΑ είναι ένας θεσμός που κουβαλά πάνω του τη μνήμη της χώρας: από το πρώτο γράμμα στο χωριό, μέχρι το δέμα του φοιτητή στην πόλη.
Δεν τους αξίζει να γίνουν το επόμενο «θύμα» της προχειρότητας και της αριθμητικής λογιστικής.
Η διοίκηση τους δεν χρειάζεται απλώς εξυγίανση· χρειάζεται όραμα, αριστεία και σεβασμό.
Γιατί όποιος διοικεί χωρίς αυτά, δεν εξυγιαίνει, ακρωτηριάζει.
