Άρθρο του Γιώργου Μουλκιώτη στην «Εφημερίδα των Συντακτών»:
Η πανδημία του κορωνοϊού είναι ίσως η πιο σοβαρή κρίση δημόσιας υγείας που έχει βιώσει ο κόσμος τον τελευταίο αιώνα, η οποία έχει φέρει ανατροπές χωρίς προηγούμενο και στον κόσμο της εργασίας.
Κάθε εργαζόμενος και κάθε επιχείρηση σε κάθε γωνιά του πλανήτη έχει πληγεί. Εκατοντάδες εκατομμύρια θέσεις εργασίας έχουν χαθεί. Όσοι εργάζονται στην άτυπη οικονομία – συχνά χωρίς εργασιακά δικαιώματα και κοινωνική προστασία – έχουν υποστεί ριζικές μειώσεις αποδοχών. Οι γυναίκες, λόγω της απασχόλησής τους σε κρίσιμους τομείς που πλήττονται περισσότερο, έχουν επηρεαστεί ιδιαίτερα, ενώ ταυτόχρονα συνεχίζουν να φέρουν το μεγαλύτερο βάρος της απλήρωτης εργασίας στο νοικοκυριό τους. Οι νέοι, τα άτομα με αναπηρίες, οι μετανάστες και πολλοί άλλοι αντιμετωπίζουν τεράστιες δυσκολίες. Πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που αποτελούν κινητήρια δύναμη της παγκόσμιας οικονομίας, δεν θα επιβιώσουν.
Όλα τα παραπάνω έχουν ιδιαίτερη σημασία, καθώς οι άνθρωποι, όταν χάνουν τη δουλειά τους, υφίστανται απώλειες όχι μόνο εισοδήματος, αλλά και αξιοπρέπειας και ελπίδας. Η παρούσα κρίση στην κόσμο της εργασίας «ρίχνει λάδι» στην ήδη μαινόμενη φωτιά της δυσαρέσκειας και άγχους. Η μαζική ανεργία και η απώλεια εισοδήματος διαβρώνουν περαιτέρω την κοινωνική συνοχή και αποσταθεροποιούν τις χώρες και τις περιφέρειες σε κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό επίπεδο.
Σε αυτό το πλαίσιο, γίνεται πολλή συζήτηση για την ανάγκη για μια «νέα, φυσιολογική εποχή» μετά από αυτήν την κρίση. Όμως, ο προ-κορωνοϊού κόσμος, λόγω της απορρύθμισης του κοινωνικού κράτους, ήταν πολύ μακριά από το «φυσιολογικό» λόγω την μεγάλων ανισοτήτων, των συστηματικών διακρίσεων λόγω φύλου, της έλλειψης ευκαιριών για τους νέους, των στάσιμων μισθών, της κλιματικής αλλαγής, κλπ.
Ακόμη και πριν από την κρίση, ήταν σε εξέλιξη πολλές διαρθρωτικές αλλαγές (π.χ. η υιοθέτηση του αυτοματισμού και η κίνηση προς την καθαρή ενέργεια), που αναδιαμόρφωναν την αγορά εργασίας και αύξαναν την ζήτηση για συγκεκριμένες δεξιότητες. Οι τεχνολογικές εξελίξεις αναμενόταν να φέρουν μεγάλης κλίμακας αλλαγές στη σύνθεση και τις απαιτούμενες δεξιότητες του εργατικού δυναμικού. Για παράδειγμα, αναμενόταν να αυξηθεί η ζήτηση για ειδικούς πληροφορικής, καθώς και για τις «δεξιότητες του μέλλοντος», (π.χ. δεξιότητες για την ψηφιακή παιδεία ή γνωστικές, κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες) εις βάρος των παραδοσιακών διοικητικών ρόλων.
Συνεπώς, σήμερα, πέραν των γενικών κατευθυντηρίων γραμμών για την αντιμετώπιση της λαίλαπας του κορωνοϊού – άμεση υποστήριξη εργαζομένων, επιχειρήσεων, θέσεων εργασίας και εισοδημάτων που βρίσκονται σε κίνδυνο με στόχο την αποφυγή λουκέτου, απώλειας θέσεων εργασίας και μείωσης εισοδήματος και μεγαλύτερη εστίαση τόσο στην υγεία όσο και στην οικονομική δραστηριότητα μετά το lockdown, με τη διασφάλιση ασφαλών χώρων εργασίας και δικαιωμάτων για τις ομάδες υψηλού κινδύνου – είναι αδήριτη ανάγκη οι χώρες να στοχεύουν σε μια ανθρωποκεντρική, πράσινη και βιώσιμη, χωρίς αποκλεισμούς ανάκαμψη, που αξιοποιεί τις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών για τη δημιουργία αξιοπρεπών θέσεων εργασίας για όλους.
Είναι καιρός πια για μια συντονισμένη προσπάθεια ενίσχυσης του κοινωνικού κράτους προς την κατεύθυνση επαναθεμελίωσης των ατομικών και κοινωνικών αγαθών, χωρίς αποκλεισμούς και χτίζοντας νέους θεσμούς συνοχής.
Το Κίνημα Αλλαγής, από το ξέσπασμα της πανδημίας έχει καταθέσει εξ αρχής, πλήρως αιτιολογημένες και κοστολογημένες προτάσεις για τον κόσμο της εργασίας με στόχο την προστασία των εργαζομένων. Επιπλέον, έχει ήδη ξεκινήσει έναν γόνιμο και ειλικρινή διάλογο, με τους κοινωνικούς φορείς και τους αργαζόμενους, ικανό να αναδείξει τις ανάγκες και να απαντήσει με προτάσεις και λύσεις για την εργασιακή πραγματικότητα του σήμερα και του αύριο.
Χρειάζεται συνεργασία μεταξύ των κοινωνικών εταίρων και πολιτική βούληση για την πραγματική προστασία των εργαζομένων, των ανέργων, των συνταξιούχων, για την βελτίωση του εργατικού δικαίου στην τηλεργασία, για την εξασφάλιση της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ισότητας στο χώρο της εργασίας.
Μέχρι στιγμής, τα δείγματα γραφής της Κυβέρνησης Μητσοτάκη δεν είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Τρέχει πίσω από τις εξελίξεις, θεσμοθετεί αποσπασματικά για τον κόσμο της εργασίας, έχει επιβάλει την εκ περιτροπής εργασία, την de facto κατάργηση του οκταώρου και την ρευστοποίηση του χρόνου έναρξης και λήξης της εργασίας, εν μέσω πανδημίας έχει προαναγγείλει νομοσχέδιο για την φαλκίδευση του συνδικαλιστικού νόμου 1264/1982 και για την μερική ή ολική κατάργηση της πληρωμής των υπερωριών.
Δεν φαίνεται να κατανοεί ότι η επικράτηση κλίματος ανασφάλειας και αβεβαιότητας στην αγορά εργασίας και η φτωχοποίηση των πολιτών δεν είναι ένδειξη οικονομικής και κοινωνικής προόδου.
Δεν αντιλαμβάνεται ότι η Ελλάδα έχει μια μεγάλη και ίσως μοναδική ευκαιρία να αναδιαρθρώσει το παραγωγικό της μοντέλο και το κοινωνικό της κράτος μέσω των ευρωπαϊκών πόρων και να γίνει πρωτοπόρος της πράσινης ανάπτυξης, της θεσμικής και κοινωνικής καινοτομίας, αλλά και του εκδημοκρατισμού του κεφαλαίου.
Το ΠΑΣΟΚ, που μεταπολιτευτικά έχτισε από την αρχή το κοινωνικό κράτος στην Ελλάδα, ενταγμένο πλέον στο Κίνημα Αλλαγής, συνεχίζει να μάχεται προς αυτή την κατεύθυνση, με γνώμονα την νέα αλλαγή της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.
