Σε όλη τη διάρκεια της Ιστορίας του, ο Άνθρωπος έπρεπε να παλεύει με την φύση και το περιβάλλον του, προκειμένου να επιβιώσει. Είναι το τίμημα που πληρώνει κάθε έμβιο όν που κατοικεί στον πλανήτη. Η εξελικτική πορεία, ωστόσο, της Ανθρωπότητας της επέτρεψε εδώ και κάποιους αιώνες, να κυριαρχήσει σχεδόν ολοκληρωτικά στον πλανήτη και μάλιστα να επηρεάσει, δραματικά πολλές φορές, τις συνθήκες του.
Από τα τέλη του 20ου αιώνα, όμως, η ανθρωπότητα άρχισε να συνειδητοποιεί, ότι αν θέλει να συνεχίσει να έχει μέλλον, θα πρέπει το περιβάλλον να προστατευτεί, από την στιγμή που οι περισσότεροι καταλαβαίνουμε πως πλέον «παίζουμε στις καθυστερήσεις».
Το δυστύχημα αυτής της συνειδητοποίησης είναι πως πρέπει να συγκεράσουμε δυο αντιθετικές, όσο και αντικρουόμενες δυναμικές: αφενός την αυστηρότητα των περιβαλλοντικών προβλέψεων, που πηγάζουν από τις πιέσεις διάφορων φιλο-περιβαλλοντικών ομάδων προς τις κυβερνήσεις, όσο και τη διατήρηση της οικονομικής δραστηριότητας, που πηγάζει από εξίσου υπαρκτές ανάγκες επιβίωσης για το ανθρώπινο είδος.
Πρόκειται κυριολεκτικά και μεταφορικά για μια «πορεία τρόμου», που καλούμαστε να διανύσουμε πάνω «σε τεντωμένο σκοινί».Γιατί μέχρι τώρα, οι όποιες προσπάθειες γίνονταν στην κατεύθυνση της περιβαλλοντικά βιώσιμης ανάπτυξης, στην πλειοψηφία τους, προωθούνταν σε βάρος της ανταγωνιστικότητας και η περιβόητη «χρυσή τομή» είναι ακόμη ζητούμενο!
Συνεπώς, αντιμετωπίζουμε έναν φαύλο κύκλο, τον οποίο βιωματικά όλοι αντιληφθήκαμε πολύ πρόσφατα με την «πλανητική καραντίνα», όπου ναι μεν η μόλυνση μειώθηκε δραστικά, αλλά οι οικονομίες «χαροπαλεύουν»
Υπάρχει λύση τελικά, θα αναρωτηθεί κανείς;
Ειδικοί επιστήμονες, σοβαρά thinktanks, αλλά και Διεθνείς Οργανισμοί και Οργανώσεις εγνωσμένου κύρους συγκλίνουν στο ότι η λύση είναι η βιώσιμη ανάπτυξη,η οποία σχηματικά αποδίδεται με ένα ισόπλευρο τρίγωνο, που ορίζεται από τις δομικές έννοιες της Οικονομίας, του Περιβάλλοντος και της Κοινωνίας.
Άξονές της είναι η βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση, που επιγραμματικά αφορούν την αποδοτικότητα της ενέργειας, την προώθηση βιώσιμων υποδομών,που με τη σειρά τους οδηγούν αλλά και στηρίζονται από «πράσινες» και αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας.
Όταν μιλάμε για βιώσιμη ανάπτυξη εννοούμε μια ανάπτυξη που δεν αυτοϋπονομεύεται, κατασπαταλώντας τους φυσικούς πόρους στην επιδίωξή της για αποκομιδή ακόμη μεγαλύτερων περιστασιακών οφελών.
Τα δε παραπάνω συνοψίζονται στο σύνθημα «παραγωγή ακόμη περισσότερων και καλύτερων προϊόντων, με όσο το δυνατόν λιγότερα», ενώ απαραίτητη προϋπόθεση και βασική συνθήκη της είναι η τεχνολογική καινοτομία.
Σήμερα, αναγκαζόμαστε να μπούμε στον κόπο να μιλήσουμε τόσο επιτακτικά για τη βιώσιμη ανάπτυξη, γιατί τα στοιχεία είναι πλέον αμείλικτα.
Ήδη υπολογίζεται πως ο παγκόσμιος πληθυσμός θα αγγίξει περίπου τα 10 δισεκατομμύρια, μέσα σε 20 χρόνια. Αν εύλογα θεωρήσουμε ότι αυτά τα 10 δις ανθρώπων θα επιδιώξουν ένα επίπεδο ζωής τουλάχιστον εφάμιλλο με το δικό μας, τότε δυστυχώς, ο πλανήτης Γη, δεν είναι αρκετός, γιατί απλούστατα δεν επαρκούν οι φυσικοί πόροι.
Κοινώς, δεν «βγαίνει η εξίσωση».
Ας κατεβάσουμε τώρα, όλα αυτά τα θεωρητικά παραδείγματα στην αγροτική παραγωγή, που απασχολεί μεγάλο μέρος του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, τόσο του νομού μας, όσο και της Περιφέρειας Θεσσαλίας.
Η γεωργία κάνει χρήση νερού, εδάφους, ενέργειας. Η κατασπατάληση και κακή χρήση αυτών των πόρων μακροπρόθεσμα επιδρά αρνητικά στην παραγωγική δυνατότητα και τελικά στην ίδια τη γεωργική παραγωγή, ποσοτικά και ποιοτικά.
Το έχουμε δει άλλωστε, να συμβαίνει πολλές φορές.
Η αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων, ενέργειας που συνδέεται με την εντατικοποίηση της γεωργίας υποβαθμίζει την ποιότητα των φυσικών πόρων, εξαντλεί τα εδάφη και μειώνει τη γονιμότητά τους, μολύνει τα νερά, ρυπαίνει τον αέρα.
Το περιβαλλοντικό «παρά πέντε», στο οποίο βρισκόμαστε, δεν επιτρέπει τη συνέχιση αυτής της συνταγής.
Για τον λόγο αυτό είναι απαραίτητη η ενσωμάτωση της καινοτομίας με όλα τα χρηματοδοτικά και επιστημονικά εργαλεία που παρέχει η Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ε.Ε.
Οι εύκολες όσο και βολικά πεπατημένες οδοί των προηγούμενων δεκαετιών από τους αγρότες μας δεν ευνοούνται.
Αντιθέτως, όλοι μας, πολιτικοί, παραγωγοί και συνειδητοποιημένοι πολίτες θα πρέπει να δούμε τις νέες δυνατότητες (και εισοδήματα), που ανοίγονται με την διαφοροποίηση των γεωργικών δραστηριοτήτων, όπως ο αγροτουρισμός, η υψηλής ποιότητας μεταποίηση, η χρησιμοποίηση ενέργειας από εναλλακτικές πηγές, αλλά και τη δραστική διαφοροποίηση των συστημάτων καλλιέργειας και εκτροφής, ώστε να μην καταπονείται το περιβάλλον.
Γιατί όπως εύστοχα είπε κι ο Αμερικανός περιβαλλοντολόγος Edward Abbey «ανάπτυξη για χάρη της ανάπτυξης, είναι η φιλοσοφία του καρκινικού κυττάρου».
Και κανείς δεν μπορεί να κάνει πια ότι δεν κατάλαβε, πόσο μάλλον ότι δεν μας αφορά …
Μας αφορά όλους!
*Η Ευαγγελία Λιακούλη είναι βουλευτής ν. Λάρισας του Κινήματος Αλλαγής
