Δήλωση θανάτου στο Κτηματολόγιο με αυτόματη ηλεκτρονική ενημέρωση των κτηματολογικών βιβλίων. Υποχρεώσεις και δικαιώματα των κληρονόμων

Με διάταξη του νόμου 4934/2022 θεσπίζεται η αυτόματη ηλεκτρονική ενημέρωση των αλφαβητικών ευρετηρίων και των κτηματολογικών βιβλίων που τηρούνται στο Εθνικό Κτηματολόγιο, με την ημερομηνία θανάτου, τον αριθμό και την εκδούσα αρχή των ληξιαρχικών πράξεων θανάτου των φερόμενων ως δικαιούχων δικαιωμάτων που έχουν εγγραφεί στα κτηματολογικά βιβλία, καθώς και των προσώπων των οποίων η αίτηση διόρθωσης του άρθρου 6Α του ν. 2308/1995 (Α 114) έχει σημειωθεί ως εκκρεμής, σύμφωνα με το άρθρο 7Α του ίδιου νόμου

Νόμος 4934/2022 – ΦΕΚ τεύχος Α 100/23.05.2022
Ένταξη των περιοχών ισχύος του Κτηματολογικού Κανονισμού Δωδεκανήσου στο Εθνικό Κτηματολόγιο, εφαρμογή σε αυτές της κοινής εθνικής νομοθεσίας – Διασύνδεση Ληξιαρχείων και «Ελληνικού Κτηματολογίου» – Καταχώριση αγωγών και αιτήσεων στα κτηματολογικά φύλλα και λοιπές διατάξεις

Άρθρο 12
Ηλεκτρονικό Σύστημα Διασύνδεσης Ληξιαρχείων και Ελληνικού Κτηματολογίου – Προσθήκη άρθρου 3Α στον ν. 2664/1998

Στον ν. 2664/1998 (Α’ 275), προστίθεται νέο άρθρο 3Α ως εξής:

«Άρθρο 3Α
Ηλεκτρονικό Σύστημα Διασύνδεσης Ληξιαρχείων και Ελληνικού Κτηματολογίου

1. Θεσπίζεται ηλεκτρονικό σύστημα αυτοματοποιημένης διασύνδεσης των ληξιαρχείων και ληξιάρχων του ν. 344/1976 (Α΄143) και του ν.π.δ.δ. με την επωνυμία «Ελληνικό Κτηματολόγιο» για την πρόσβαση των κτηματολογικών γραφείων και λοιπών υπηρεσιακών μονάδων του ν.π.δ.δ. «Ελληνικό Κτηματολόγιο» στις διαδικτυακές υπηρεσίες και στα δεδομένα του Πληροφοριακού Συστήματος «Μητρώο Πολιτών» του άρθρου 115 του ν.4483/2017 (Α’ 107) του Υπουργείου Εσωτερικών που έχει διατεθεί στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης (εφεξής Σύστημα).

Σκοπός του Συστήματος είναι η αυτόματη ηλεκτρονική ενημέρωση των αλφαβητικών ευρετηρίων και των κτηματολογικών βιβλίων που τηρούνται στο Εθνικό Κτηματολόγιο, με την ημερομηνία θανάτου, τον αριθμό και την εκδούσα αρχή των ληξιαρχικών πράξεων θανάτου των φερόμενων ως δικαιούχων δικαιωμάτων που έχουν εγγραφεί στα κτηματολογικά βιβλία, καθώς και των προσώπων των οποίων η αίτηση διόρθωσης του άρθρου 6Α του ν. 2308/1995 (Α΄114) έχει σημειωθεί ως εκκρεμής, σύμφωνα με το άρθρο 7Α του ίδιου νόμου. Το Σύστημα τίθεται αρχικά σε δοκιμαστική λειτουργία δεκαπέντε (15) ημέρες μετά την έναρξη ισχύος του παρόντος και για χρονικό διάστημα δεκαπέντε (15) ημερών. Η λήξη της δοκιμαστικής λειτουργίας του Συστήματος διαπιστώνεται με απόφαση του Υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης.

Δεκαπέντε (15) ημέρες μετά τη λήξη της δοκιμαστικής λειτουργίας, αρχίζει η παραγωγική λειτουργία του Συστήματος. Η έναρξη της παραγωγικής λειτουργίας του Συστήματος διαπιστώνεται με απόφαση του Υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Από την έναρξη της παραγωγικής λειτουργίας του Συστήματος, τα αλφαβητικά ευρετήρια και τα κτηματολογικά βιβλία του Εθνικού Κτηματολογίου ενημερώνονται αυτόματα, ηλεκτρονικά, με την ημερομηνία θανάτου, τον αριθμό και την εκδούσα αρχή των ληξιαρχικών πράξεων που καταχωρίζονται από την έναρξη ισχύος της παραγωγικής λειτουργίας του Συστήματος, στο Μητρώο Πολιτών. Η αυτόματη ενημέρωση του προηγούμενου εδαφίου αφορά και στις ληξιαρχικές πράξεις που έχουν καταχωριστεί στο Μητρώο Πολιτών πριν από την έναρξη της παραγωγικής λειτουργίας του Συστήματος.

Σε περίπτωση θανάτου προσώπου που έχει καταχωριστεί στις κτηματολογικές εγγραφές ως δικαιούχος εγγραπτέου δικαιώματος, οι διάδοχοί του υποχρεούνται, μέσα σε ένα (1) μήνα από την παρέλευση της προθεσμίας του άρθρου 1847 ΑΚ, να γνωστοποιήσουν τη διαδοχή τους επί του καταχωρισθέντος δικαιώματος, με την υποβολή αίτησης στο αρμόδιο Κτηματολογικό Γραφείο. Η ανωτέρω υποχρέωση γνωστοποίησης βαρύνει και τους διαδόχους αποβιώσαντος προσώπου που έχει υποβάλλει την αίτηση διόρθωσης του άρθρου 6 Α του ν.2308/1995, η εξέταση της οποίας έχει σημειωθεί ως εκκρεμής σύμφωνα με το άρθρο 7 Α του ίδιου νόμου στο κτηματολογικό φύλλο του ακινήτου, σχετικά με το δικαίωμα που αμφισβητείται με την αίτηση διόρθωσης. Εφόσον κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος έχει λήξει η προθεσμία γνωστοποίησης ή απομένει διάστημα μικρότερο των δύο (2) μηνών για τη λήξη της, η σχετική γνωστοποίηση γίνεται μέσα σε προθεσμία δύο (2) μηνών από την έναρξη ισχύος του παρόντος.

Με την αίτηση, για την οποία εφαρμόζονται αναλογικά τα άρθρα 15 και 16 του παρόντος, συνυποβάλλονται τα σχετικά έγγραφα της παρ. 4.2.1. του Κεφαλαίου 4 της υπ’ αρ.556/09/2012 απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου του Οργανισμού Κτηματολογίου και Χαρτογραφήσεων Ελλάδας (Β΄3370). Με την επιφύλαξη των παρ. 1 και 2 του άρθρου 15, τα στοιχεία των διαδόχων του αποβιώσαντος και οι πληροφορίες για το δικαίωμά τους καταχωρίζονται ως «σημείωση» στο πεδίο «Παρατηρήσεις» του κτηματολογικού φύλλου του ακινήτου αμελλητί και πάντως το αργότερο μέσα σε προθεσμία δέκα (10) ημερών από την υποβολή της αίτησης.

Για τους όρους και τα δικαιούμενα πρόσωπα για την άσκηση του δικαιώματος πρόσβασης και έρευνας στα στοιχεία της παρούσας και της παρ. 1 εφαρμόζεται η υπό στοιχεία 11206ΕΞ2021 κοινή απόφαση των Υπουργών Δικαιοσύνης και Επικρατείας και του Υφυπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης (Β’ 1539), όπως εκάστοτε ισχύει. Η υποχρέωση του πρώτου εδαφίου αίρεται αν οι διάδοχοι του εμφανιζόμενου στα κτηματολογικά φύλλα ως δικαιούχου, εντός της παραπάνω προθεσμίας, ζητήσουν με αίτησή τους την καταχώριση πράξης της περ. ζ’ της παρ. 1 του άρθρου 12. Σε κάθε περίπτωση, τα πρόσωπα που έχουν σημειωθεί ως κληρονόμοι στο κτηματολογικό φύλλο του ακινήτου δεν μπορούν να επιχειρήσουν εγκύρως καμία πράξη διάθεσης του εγγραπτέου δικαιώματος, πριν από την πλήρωση των προϋποθέσεων των άρθρων 1193, 1195, 1198 και 1199 ΑΚ»

Άρθρο 13
Δικαίωμα ειδικών ή καθολικών διαδόχων δικαιούχου εγγραπτέου δικαιώματος να ζητήσουν διόρθωση στοιχείων πρώτης εγγραφής – Προθεσμία καταχώρισης αίτησης στο κτηματολογικό φύλλο του ακινήτου Άσκηση αίτησης όταν η διόρθωση αφορά σε οριζόντια ιδιοκτησία – Τροποποίηση παρ. 2, 3 και 8 άρθρου 6 του ν. 2664/1998

1. Στην περ. γ) της παρ. 2 του άρθρου 6 του ν. 2664/1998 (Α΄ 275): α) διαγράφεται το τέταρτο εδάφιο, β) μετά το τελευταίο εδάφιο προστίθενται έξι νέα εδάφια και η περ. γ) διαμορφώνεται ως εξής:

«γ) Η αποκλειστική προθεσμία για την άσκηση της αγωγής της περ. α΄ αρχίζει από τη δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της απόφασης του Δ.Σ. του Φορέα, σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 1. Η αγωγή απευθύνεται κατά του αναγραφόμενου ως δικαιούχου του δικαιώματος στο οποίο αφορά η πρώτη εγγραφή ή κατά των καθολικών του διαδόχων. Σε περίπτωση ειδικής διαδοχής στο δικαίωμα στο οποίο αφορά η πρώτη εγγραφή, η αγωγή πρέπει να στραφεί τόσο κατά του φερόμενου με την πρώτη εγγραφή ως δικαιούχου ή των καθολικών του διαδόχων όσο και κατά των ειδικών διαδόχων αυτού. Εάν στην πρώτη εγγραφή έχει σημειωθεί ότι εκκρεμεί η εξέταση αίτησης διόρθωσης από τις Επιτροπές Εξέτασης Υποθέσεων Κτηματογράφησης του άρθρου 7Α του ν. 2308/1995 (Α΄ 114), η αγωγή στρέφεται υποχρεωτικά κατά του εμφανιζόμενου ως δικαιούχου στην πρώτη εγγραφή των τυχόν ειδικών ή καθολικών του διαδόχων και του αιτούντος τη διόρθωση κατά το άρθρο 6Α του ν. 2308/1995. Η άσκηση αγωγής, σύμφωνα με τα ανωτέρω, συνεπάγεται την αυτοδίκαιη λήξη της διαδικασίας ενώπιον των Επιτροπών Εξέτασης Υποθέσεων Κτηματογράφησης του άρθρου 7Α του ν. 2308/1995. Εφόσον η αγωγή δεν απευθύνεται ή δεν επιδόθηκε νόμιμα σε κάποιον από τους νομιμοποιούμενους παθητικά κατά τα προηγούμενα εδάφια, διατάσσεται υποχρεωτικά και αυτεπάγγελτα από το Δικαστήριο η προσεπίκληση των απολιπομένων διαδίκων και κατά τα λοιπά εφαρμόζεται το άρθρο 90 ΚΠολΔ. Κατά παρέκκλιση κάθε άλλης διάταξης, η αγωγή της περ. α) θεωρείται ότι ασκήθηκε νόμιμα, ως προς όλες τις συνέπειές της, με μόνη την κατάθεση και καταχώρισή της στο κτηματολογικό φύλλο κατά τα οριζόμενα στην περ. ιβ) της παρ. 1 και στην παρ. 5 του άρθρου 12, μέσα στην προθεσμία της περ. α), ακόμη και αν διαπιστωθεί ότι ο εναγόμενος έχει ήδη αποβιώσει πριν από την κατάθεση ή την επίδοσή της εντός της προθεσμίας της παρ. 2 του άρθρου 215 ΚΠολΔ. Στην περίπτωση αυτή, ορίζεται δικάσιμος κατά το άρθρο 237 ΚΠολΔ, κατά την οποία η δίκη διακόπτεται με μόνη τη δήλωση του λόγου της διακοπής από τον ενάγοντα προς το δικαστήριο, η οποία καταχωρίζεται στα πρακτικά. Για την επανάληψη της δίκης εφαρμόζονται ανάλογα τα άρθρα 289 έως 292 ΚΠολΔ. Αν έχουν σημειωθεί στο κτηματολογικό φύλλο, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρ. 2 του άρθρου 3Α του παρόντος, οι διάδοχοι του νομιμοποιούμενου, παθητικά η αγωγή νόμιμα ασκείται κατ’ αυτών. Όταν η αγωγή στρέφεται κατά του Ελληνικού Δημοσίου, που αναγράφεται ως δικαιούχος δικαιώματος στις αρχικές εγγραφές, δεν εφαρμόζεται το άρθρο 8 του α.ν. 1539/1938 (Α΄ 488).».

2. Στην παρ. 2 του άρθρου 6 του ν. 2664/1998 προστίθεται περ. στ) ως εξής:

«στ) Σε περίπτωση επανάληψης της δίκης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην περ. γ), η Γραμματεία του οικείου Μονομελούς ή Πολυμελούς Δικαστηρίου υποχρεούται να διαβιβάσει αμελλητί και ηλεκτρονικά τα έγγραφα που υποβλήθηκαν στο δικαστήριο για την απόδειξη του κληρονομικού δικαιώματος των διαδόχων στο αρμόδιο Κτηματολογικό Γραφείο, το οποίο ακολουθεί αναλόγως τη διαδικασία που προβλέπεται στην παρ. 2 του άρθρου 3Α, εφόσον δεν υπάρχει ήδη στο κτηματολογικό φύλλο η σχετική σημείωση.».

3. Στην υποπερ. ββ) της περ. α) της παρ. 3 του άρθρου 6 του ν. 2664/1998 προστίθεται δεύτερο εδάφιο και η υποπερ. ββ) διαμορφώνεται ως εξής:

«ββ) Κατ’ εξαίρεση όσων ορίζονται στην περ. α΄, όταν πρόκειται για διόρθωση αρχικής εγγραφής επί γεωτεμαχίου με την ένδειξη «αγνώστου ιδιοκτήτη» κατά την έννοια της παρ. 1 του άρθρου 9 και ο δικαιούχος επικαλείται ως τίτλο κτήσης την έκτακτη χρησικτησία, ασκείται η αγωγή της παρ. 2 που απευθύνεται κατά του Ελληνικού Δημοσίου. Όταν η διόρθωση αφορά σε οριζόντια ή κάθετη ιδιοκτησία, με την ένδειξη «άγνωστου ιδιοκτήτη», αντί της αγωγής της παρ. 2 του άρθρου 6, ασκείται η αίτηση της περ. α΄ της παρούσας παραγράφου, ακόμη και εάν ο αιτών επικαλείται ως τίτλο κτήσης την έκτακτη χρησικτησία.».

4. Στην περ. α) της παρ. 8 του άρθρου 6 του ν. 2664/1998, α) το πρώτο εδάφιο τροποποιείται ως προς τους δυνάμενους να υποβάλουν αίτηση διόρθωσης στοιχείων της πρώτης εγγραφής, τη σχετική προθεσμία και τα ειδικότερα χαρακτηριστικά των στοιχείων αυτών, β) στο τρίτο εδάφιο η προθεσμία των δεκαπέντε (15) ημερών αυξάνεται σε τριάντα (30) ημέρες και η παρ. 8 διαμορφώνεται ως εξής:

«8. α) Με την επιφύλαξη όσων ορίζονται στο άρθρο 20, εκείνος που καταχωρίσθηκε στις πρώτες εγγραφές ως δικαιούχος εγγραπτέου δικαιώματος, καθώς και οι καθολικοί ή ειδικοί του διάδοχοι, μπορούν, εντός της προθεσμίας της παρ. 2 του άρθρου 6, να ζητήσουν με αίτησή τους, η οποία υποβάλλεται ενώπιον του Κτηματολογικού Δικαστή και μέχρι τον ορισμό του τελευταίου ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου της περιφέρειας του Κτηματολογικού Γραφείου, τη διόρθωση στοιχείων της πρώτης εγγραφής, περιγραφικών, γεωμετρικών ή άλλων, τα οποία δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 20α. Με την αίτηση αυτή δεν επιτρέπεται, επί ποινή απαραδέκτου, να τίθενται υπό αμφισβήτηση τα δικαιώματα συνδικαιούχων, τα όρια όμορων ακινήτων ή τα δικαιώματα τρίτων προσώπων επ’ αυτών. Εντός προθεσμίας τριάντα (30) ημερών από την κατάθεσή της και επί ποινή απαραδέκτου, η αίτηση καταχωρίζεται στο κτηματολογικό φύλλο του ακινήτου.

β) Ο Κτηματολογικός Δικαστής δικάζει κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας. Για τη συζήτηση της αίτησης προσκομίζεται, με ποινή απαραδέκτου, αντίγραφο κτηματολογικού φύλλου και απόσπασμα κτηματολογικού διαγράμματος του ακινήτου στο οποίο αφορά η διόρθωση. Σε περίπτωση που το αίτημα της αίτησης αφορά σε αλλαγές και στα κτηματολογικά διαγράμματα, κατά τη συζήτηση της αίτησης και με ποινή απαραδέκτου, αντί του αποσπάσματος του κτηματολογικού διαγράμματος, προσκομίζεται τοπογραφικό διάγραμμα γεωμετρικών μεταβολών, στο οποίο αποτυπώνεται η όποια γεωμετρική μεταβολή επέρχεται με την αιτούμενη διόρθωση. Στην τελευταία περίπτωση προσκομίζεται, με ποινή απαραδέκτου, και η εισήγηση του Κτηματολογικού Γραφείου ή, εάν αυτό δεν έχει συσταθεί και το υφιστάμενο Υποθηκοφυλακείο εξακολουθεί να λειτουργεί μεταβατικά ως Κτηματολογικό Γραφείο, της εταιρείας «ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ», όπως αυτή μετονομάζεται, για τη συνδρομή των τεχνικών προϋποθέσεων της απεικόνισης της γεωμετρικής μεταβολής που επέρχεται με την αιτούμενη διόρθωση στα κτηματολογικά διαγράμματα. Εφόσον η αίτηση γίνει τελεσιδίκως δεκτή, διορθώνεται η εγγραφή.

γ) Για τη διόρθωση εγγραφής που διατάσσεται με απόφαση του Κτηματολογικού Δικαστή, σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου αυτής, υποβάλλεται στο Κτηματολογικό Γραφείο αίτηση από όποιον έχει έννομο συμφέρον. Με την αίτηση συνυποβάλλονται η απόφαση και τα έγγραφα, από τα οποία προκύπτει ότι η απόφαση έχει καταστεί τελεσίδικη. Κατά τα λοιπά, εφαρμόζεται αναλόγως η παρ. 3 του άρθρου 17.».

Δημοσιεύτηκε στον Οδηγό του Πολίτη (https://www.odigostoupoliti.eu)