Πρωτολογία Νίκου Ανδρουλάκη, Προέδρου ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής κατά τη συζήτηση της επίκαιρης ερώτησής του προς τον Πρωθυπουργό για τη στεγαστική κρίση
Κύριε Πρόεδρε,
Κύριε Πρωθυπουργέ,
Σήμερα έχουμε χρέος να έρθουμε στη θέση χιλιάδων Ελλήνων, που δυσκολεύονται να βρουν σπίτι να μείνουν και όταν βρουν, το ενοίκιο είναι υπέρογκο σε σχέση με τις πραγματικές οικονομικές τους δυνατότητες.
Τα τελευταία χρόνια, όπως αποδεικνύουν τα στοιχεία, το κόστος στέγασης έχει εκτοξευθεί. Η σωρευτική αύξηση των ενοικίων την περίοδο 2018 – 2022 πλησίασε το 50%, ενώ σύμφωνα με την εφημερίδα «Καθημερινή» υπολογίζεται ότι το 2023 η ετήσια αύξηση ξεπέρασε στην Αθήνα το 23,7%, τη Θεσσαλονίκη το 22,7%, την Πάτρα το 27,47% και το Ηράκλειο της Κρήτης το 16,53%.
Συνολικά η αύξηση σε αυτές τις περιοχές αγγίζει μέχρι και το 80% από το 2014 μέχρι σήμερα. Κάτοικοι αναγκάζονται να φύγουν από τα κέντρα των πόλεων, καθώς δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στα υπερβολικά υψηλά ενοίκια. Πολυκατοικίες μετατρέπονται σε ξενοδοχεία βραχυχρόνιας μίσθωσης με αποτέλεσμα να αλλοιώνεται ο οικιστικός χαρακτήρας ολόκληρων περιοχών.
Η golden visa, ένα μέτρο που – για να είμαστε δίκαιοι- χρησιμοποιήθηκε από πολλά ευρωπαϊκά κράτη και το δικό μας για να ξεπαγώσει την αγορά ακινήτων μετά τη δεκαετή οικονομική περιπέτεια, σήμερα οδηγεί στον αφελληνισμό ολόκληρων περιοχών.
Σκεφτείτε σε πόσο δύσκολη θέση είναι νέοι φοιτητές, που πάνε να εγγραφούν στις σχολές τους μετά την επιτυχία των πανελλαδικών εξετάσεων και δυσκολεύονται να βρουν σπίτι σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και τουριστικούς προορισμούς όπως είναι τα Χανιά, η Κέρκυρα και η Ρόδος. Αυτοί οι άνθρωποι φτάνουν στο σημείο, γνωρίζοντας το κόστος ζωής και την αδυναμία που έχουν πολλές ελληνικές οικογένειες λόγω της οικονομικής κρίσης, να κάνουν μηχανογραφικά όχι βάσει των πραγματικών φιλοδοξιών τους αλλά βάσει της οικονομικής δυνατότητας της οικογένειάς τους. Εκεί έχει οδηγήσει χιλιάδες οικογένειες, χιλιάδες μαθητές το αυξημένο κόστος ζωής, το αυξημένο κόστος στέγασης.
Σκεφτείτε τους νέους, που ξεκίνησαν την εργασιακή τους ζωή, τα νέα ζευγάρια που θέλουν να μεγαλώσουν τα παιδιά τους σε ένα αξιοπρεπές περιβάλλον. Πόσα χρήματα χρειάζονται όλοι αυτοί για να νοικιάσουν σήμερα ένα σπίτι;
Ας είμαστε, λοιπόν, ειλικρινείς.
Η πατρίδα μας βρίσκεται σε μία πρωτοφανή στεγαστική κρίση. Εσείς κάνατε ότι δεν βλέπατε. Έχω χτυπήσει το καμπανάκι εδώ και χρόνια, και ως ευρωβουλευτής και ως Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ. Η έλλειψη πολιτικής βούλησης της κυβέρνησης οδήγησε στη γιγάντωση αυτής της στεγαστικής κρίσης. Τους τελευταίους μήνες έχουμε καταθέσει πολλές προτάσεις. Μετά τις πιέσεις μας φέρατε μία σειρά μέτρων, τα οποία όμως σε καμία περίπτωση δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα στη ρίζα του.
Η αδιαφορία σας καταγράφεται με εμβληματικό τρόπο στο σχέδιό σας για το Ταμείο Ανάκαμψης. Ενώ γνωρίζετε τις νέες ανισότητες που δημιουργεί η στεγαστική κρίση, στο δικό μας σχέδιο Ανάκαμψης εντάξατε μόλις 100 κατοικίες σε όλη την Ελλάδα. Εβδομήντα στην Αθήνα και τριάντα στη Θεσσαλονίκη. Την ίδια στιγμή, που η Πορτογαλία ενέταξε 26.000, η Ισπανία 20.000 και η Ιταλία 10.000, είτε μέσω νέων κατασκευών είτε μέσω ανακατασκευής παλαιών κατασκευών, οι οποίες στο σύνολό τους διατίθενται μετά προς ενοικίαση με χαμηλό αντίτιμο και κοινωνικά κριτήρια.
Όμως, όλα αυτά δεν ήταν στις προτεραιότητές σας, όπως ήταν σε αυτές τις χώρες, γιατί πολύ απλά περιφρονείτε τις μεγάλες και πραγματικές ανάγκες του ελληνικού λαού.
Είναι αποκαλυπτικό ότι τον Μάρτιο του 2022, σε μία τοποθέτησή σας, είχατε δηλώσει χαρακτηριστικά: «Η θετική πλευρά μιας αγοράς ακινήτων η οποία αναπτύσσεται είναι ότι ανεβαίνουν τα ενοίκια».
Μάλιστα, σε συνέντευξή σας την προηγούμενη εβδομάδα κάνατε ένα βήμα παραπάνω. Είπατε: «δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτό το οποίο είναι πρόβλημα για κάποιον, είναι έσοδο για κάποιον άλλον».
Δηλώσεις κυνικές που αποκαλύπτουν ότι αδυνατείτε να κατανοήσετε την κατάσταση, που έχουν περιέλθει χιλιάδες Έλληνες πολίτες για τους οποίους το δικαίωμα στη στέγαση γίνεται σιγά- σιγά πολυτέλεια και αυτό πρέπει να το ανατρέψουμε άμεσα.
Είστε πρωθυπουργός σε μία χώρα, που σύμφωνα με την Εργάνη το 53,6% των εργαζομένων λαμβάνει κάτω από 1.000 ευρώ το μήνα. Για αυτούς τους πολίτες, που νοικιάζουν το σπίτι στο οποίο μένουν, που δεν έχουν χρήματα στην άκρη για να αγοράσουν, που οι γονείς τους δεν έχουν να τους δώσουν για να μπουν σε προγράμματα αγοράς, για αυτούς σήμερα συζητάμε.
Συζητάμε για αυτούς που αδυνατούν να αγοράσουν, για αυτούς που δυσκολεύονται να νοικιάσουν. Μια πολύ μεγάλη κατηγορία χιλιάδων Ελλήνων.
Το μέτρο «Σπίτι μου» ύψους 1 δισεκατομμυρίου ευρώ αφορά την επιδότηση αγοράς κατοικίας 9.800 δικαιούχων. Εμείς όμως δεν μιλάμε μόνο για αυτούς, αλλά για όσους δεν μπορούν να αγοράσουν και σε λίγο δεν θα μπορούν ούτε να νοικιάσουν.
Ερχόμαστε, λοιπόν, σήμερα εδώ για να σας καταθέσουμε συγκεκριμένες προτάσεις, ζητώντας να τις υιοθετήσετε για να αποκλιμακωθούν τα ενοίκια και να εξορθολογίσουμε την αγορά ακινήτων.
Ας περάσουμε στις προτάσεις μας:
Ακολουθώντας το παράδειγμα και άλλων ευρωπαϊκών χωρών προτείνουμε τη δημιουργία μίας δεξαμενής κοινωνικών κατοικιών, που θα είναι διαθέσιμες προς ενοικίαση με κοινωνικά κριτήρια και σε χαμηλό αντίτιμο. Ένα μέρος των κατοικιών αυτών, το μικρότερο ποσοστό, -παίρνω το παράδειγμα των χωρών της Ιβηρικής-, θα ανήκουν στο δημόσιο. Είτε θα κατασκευαστούν από την αρχή, είτε αξιοποιώντας την ακίνητη περιουσία του δημοσίου θα ανακαινιστούν και θα ενταχθούν στη δεξαμενή. Είναι προφανές ότι τα νεόδμητα θα είναι τα λιγότερα στη δεξαμενή, όπως συμβαίνει και στα υπόλοιπα κράτη. Το λέω γιατί στο παρελθόν είχατε περιφρονήσει αυτήν την πρόταση. Σε αυτό το σημείο θέλω να υπογραμμίσω το εξής για να μην υπάρχει κάποια – αν θέλετε – λανθασμένη προσέγγιση στο θέμα: Αυτή η πρόταση δεν έχει σχέση με τα προγράμματα κοινωνικών κατοικιών του παρελθόντος.
Οι κατοικίες αυτές θα διατίθενται μόνο για ενοικίαση και δεν θα είναι δυνατή η μόνιμη παραχώρησή τους στους δικαιούχους. Και το λέω αυτό γιατί θέλω να είναι ευδιάκριτο στον ελληνικό λαό. Παραμένουν στην ιδιοκτησία του κράτους ώστε να υπάρχει πάντα ένα απόθεμα διαχείρισης αυτού που λέμε αύξηση του κόστους ζωής, αύξηση των μισθωμάτων.
Το μεγαλύτερο ποσοστό των ακινήτων, που θα ενταχθούν στη δεξαμενή θα είναι ιδιωτικές, ιδιαίτερα αυτές που είναι τώρα κλειστές και τις οποίες θα εντάσσουν οι ιδιοκτήτες τους παρέχοντας κίνητρα, όπως είναι η χρηματοδότηση ανακαίνισης, υψηλότερες επιδοτήσεις για την ενεργειακή αναβάθμισή τους, αλλά και φορολογικά κίνητρα, όπως είναι η μείωση στον ΕΝΦΙΑ για το συγκεκριμένο ακίνητο και το αφορολόγητου του ενοικίου. Είναι ένα πακέτο κινήτρων ώστε να ανοίξουν κλειστά σπίτια, που σύμφωνα με τις έρευνες είναι εκατοντάδες χιλιάδες στην Ελλάδα.
Αναλόγως με το οικονομικό όφελος που θα έχει ο ιδιοκτήτης, θα δεσμεύεται να εντάξει το ακίνητό του στη δεξαμενή για συγκεκριμένο διάστημα, το οποίο δεν θα μπορεί να είναι μικρότερο των 10 ετών. Η Πορτογαλία για παράδειγμα έχει όριο τα 15 έτη. Με αυτό τον τρόπο θα διασφαλίζεται ότι η κατοικία αυτή, που έχει χρηματοδοτηθεί από το κράτος θα παραμένει για επαρκές διάστημα προς μακροχρόνια ενοικίαση και το ύψος του ενοικίου θα είναι προσιτό για τους πολίτες. Ο τελικός μας στόχος μας είναι η δεξαμενή αυτή να φτάσει τις 150.000 κατοικίες.
Βέβαια πολύ σημαντικό ρόλο στην εφαρμογή του προγράμματος αυτού οφείλει να έχει η τοπική αυτοδιοίκηση, τόσο στην εξεύρεση των ακινήτων, όσο και στην εφαρμογή του στη συνέχεια.
Μία άλλη σημαντική παράμετρος των μέτρων, που προτείνουμε, είναι οι περιορισμοί στη βραχυχρόνια μίσθωση. Έχετε παρουσιάσει μέσω του κ. Χατζηδάκη κάποια μέτρα. Τα μέτρα αυτά είναι περισσότερο εισπρακτικού παρά περιοριστικού χαρακτήρα. Πιστεύω ότι είναι καιρός οι δήμοι να αναλάβουν να καθορίσουν μετά από έρευνα, τη φέρουσα ικανότητα κάθε περιοχής. Ποια είναι τα διαθέσιμα ακίνητα και πόσα από αυτά μπορούν να διατεθούν προς ενοικίαση μέσω εφαρμογών όπως είναι το airbnb. Δεν είναι δυνατόν ολόκληρες περιοχές να ερημώνουν από μόνιμους κατοίκους και να κατοικούνται κυρίως από τουρίστες.
Όσο και αν ξένισε κάποιους η διαμαρτυρία των κατοίκων στο Μεταξουργείο, εκφράζει μια αλήθεια για την αλλαγή, που συντελείται στις πόλεις μας. Οι κάτοικοι αντιδρούν, επειδή η πόλη παύει να είναι φιλική. Και φέρετε ευθύνη για αυτό.
Επιπλέον, θέλω να σας καταθέσω και μία ακόμα νέα πρόταση. Θα πρέπει από αύριο το πρωί να υπάρχει απαγόρευση για τα ακίνητα, που έχουν αγοραστεί στο πλαίσιο της golden visa να διατίθενται για βραχυχρόνια μίσθωση. Όσα ακίνητα έχουν ήδη αγοραστεί, θα πρέπει να διατίθενται είτε προς ιδιοκατοίκηση είτε προς μακροχρόνια μίσθωση, ώστε να σταματήσει η golden visa να αποτελεί όχι μόνο εργαλείο αφελληνισμού αλλά και εργαλείο γρήγορου κέρδους για πλούσιους κατοίκους τρίτων χωρών μέσω της βραχυχρόνιας μίσθωσης όπως συμβαίνει κυρίως στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, που οδηγεί σε ακόμα μεγαλύτερα ενοίκια. Έχετε χρέος να υιοθετήσετε άμεσα την πρότασή μας αυτή!
Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να επικεντρωθώ λίγο παραπάνω στο ζήτημα της golden visa. Ένα μέτρο που όταν ψηφίστηκε, βοήθησε αρκετά την αγορά ακινήτων. Όμως, ένα φάρμακο, αν συνεχίσει κάποιος να το παίρνει και αφού γίνει καλά, από φάρμακο γίνεται φαρμάκι. Και στην περίπτωση της golden visa, δυστυχώς, το φάρμακο έχει γίνει φαρμάκι για χιλιάδες νέους στη χώρα μας. Διότι αυτή η πολιτική είναι βασική στην αύξηση των ενοικίων, στρεβλώνοντας την αγορά. Σε μία υγιή αγορά, οι τιμές διαμορφώνονται από την προσφορά και τη ζήτηση. Αυτό συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα;
Όμως, όπως διαπιστώνει ακόμα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η αγορά στη χώρα μας δεν λειτουργεί με αυτούς τους όρους. Οι αξίες των ακινήτων έχουν αυξηθεί υπερβολικά λόγω της golden visa.
Σύμφωνα με το Bloomberg, η Αθήνα εμφανίζει τη μεγαλύτερη αύξηση στις τιμές κατοικιών σε όλη την Ευρώπη. Επίσης, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος το τρίτο τρίμηνο του 2023 οι τιμές των διαμερισμάτων (σε ονομαστικούς όρους) ήταν κατά μέσο όρο αυξημένες κατά 11,9% σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2022. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής των τιμών των διαμερισμάτων διαμορφώθηκε σε 12% στην Αθήνα, 15,4% στη Θεσσαλονίκη, 12,8% στις άλλες μεγάλες πόλεις και 9,5% στις λοιπές περιοχές της χώρας.
Σημειώνεται ότι το 2022, οι τιμές των διαμερισμάτων αυξήθηκαν με μέσο ετήσιο ρυθμό 11,9% (αναθεωρημένα στοιχεία) και 7,6% το 2021.
Η απόφαση να αυξήσετε από 250.000 στις 500.000 ευρώ το όριο για αγορά ακινήτου για την απόκτηση της golden visa στο κέντρο της Αθήνας, τα νότια προάστια, τη Θεσσαλονίκη και σε συγκεκριμένα νησιά δεν είναι επαρκής λύση, καθώς έχει μεταφερθεί το ενδιαφέρον σε άλλες περιοχές που έχουν μείνει εκτός της ρύθμισης, όπως είναι για παράδειγμα ο Πειραιάς, το Περιστέρι και λοιπές λαϊκές συνοικίες. Θα κάνουμε σε λίγο απλησίαστες, όχι μόνο το κέντρο της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, αλλά και λαϊκές συνοικίες στη Θεσσαλονίκη, στον Πειραιά, στα δυτικά προάστια. Άρα, δεν νομίζω ότι είναι σωστό αυτό το ημίμετρο.
Η μόνη λύση -και είναι καθαρή- είναι να ακολουθήσετε το παράδειγμα και άλλων Ευρωπαϊκών χωρών, όπως είναι η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, η Ολλανδία, οι οποίες έχουν αναστείλει ή καταργήσει τα προγράμματα που είχαν εφαρμόσει.
Και θα με ρωτήσετε: δεν θέλουμε αυτά τα χρήματα άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα για να αναθερμάνουμε την αγορά ακινήτων;
Σας απαντάμε: Ας δίνουμε golden visa σε όσους χρηματοδοτούν την έρευνα και παραγωγικές επενδύσεις της τάξεως των 500.000 ευρώ, όχι στα ακίνητα, από τη στιγμή που πια αυτό το μέτρο δημιουργεί τόσο μεγάλες κοινωνικές ανισότητες.
Αυτές είναι άμεσες ξένες επενδύσεις που χρειαζόμαστε και όχι ο αφελληνισμός των ακινήτων του ελληνικού λαού.Είναι ο μόνος δρόμος ώστε να σταματήσει η golden visa να είναι μία μπίζνα εις βάρος των νεότερων γενεών της πατρίδας μας.
Κύριε Πρωθυπουργέ,
Οι προτάσεις που σας παρουσίασα έχουν ως μόνο στόχο τη λύση της στεγαστικής κρίσης. Ώστε οι Έλληνες πολίτες να μην αισθάνονται πλέον ξένοι στον τόπο τους. Να μην αδυνατούν να κάνουν διακοπές στα νησιά του Αιγαίου, να σπουδάσουν με αξιοπρέπεια στα κέντρα των πόλεων, να έχουν οι επόμενες γενιές το δικαίωμα στην αξιοπρεπή στέγαση. Έχουμε, λοιπόν, χρέος ως Πολιτεία να πάρουμε αποφάσεις, που θα κάνουν το δικαίωμα στη στέγαση να ξαναγίνει προσιτό για όλους τους Έλληνες και όχι ένα είδος πολυτελείας για λίγους.
Σας ευχαριστώ και αναμένω την απάντησή σας.
