Δευτερολογία Νίκου Ανδρουλάκη, Προέδρου ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής κατά τη συζήτηση της επίκαιρης ερώτησής του προς τον Πρωθυπουργό για τη στεγαστική κρίση
Κύριε Πρωθυπουργέ,
Θα μου επιτρέψετε να ξεκινήσω από τον δήμο της Αθήνας, γιατί η αναφορά σας μάλλον δείχνει ότι δεν το έχετε χωνέψει ακόμη. Σε έναν μήνα να προλάβει ο κ. Δούκας να ανοίξει κλειστά σπίτια στην Αθήνα, είναι λίγο δύσκολο. Πέντε χρόνια ο κ. Μπακογιάννης όχι μόνο δεν άνοιξε κλειστά σπίτια, αλλά έκλεισε και τους δρόμους ταλαιπωρώντας τον λαό της Αθήνας με αποτέλεσμα να ηττηθεί στις δημοτικές εκλογές του Οκτωβρίου.
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Το Ταμείο Ανάκαμψης είναι ένα πολύ σημαντικό ευρωπαϊκό εργαλείο. Εμείς, ως σοσιαλιστές, πιστεύουμε ότι αυτό το εργαλείο πρέπει να έχει μόνιμα χαρακτηριστικά. Γιατί αν δεν έχει μόνιμα χαρακτηριστικά, κάποτε το πολιτικό σύστημα και οι επόμενες κυβερνήσεις θα λένε Ταμείο Ανάκαμψης και θα κλαίνε.
Εσείς είχατε μια πολύ μεγάλη ευκαιρία, που ευχόμαστε να έχουν κι άλλες κυβερνήσεις – το υπηρετούμε ως σοσιαλιστές, να είναι μόνιμο το εργαλείο – .
Μπορεί, όμως, και να μην το έχουν, αν επικρατήσει η συντηρητική φιλοσοφία του «λίγο μαζί και πολύ μόνοι» σε επίπεδο Βρυξελλών.
Στο Ταμείο Ανάκαμψης θα μπορούσαμε να έχουμε βάλει σε πρόγραμμα κοινωνικής δεξαμενής κατοικιών 10.000 νέες – νεόδμητες με χρήματα λιγότερα του ενός δισεκατομμυρίου.
650.000 είναι τα κλειστά σπίτια σε όλη την Ελλάδα. Πρέπει, βέβαια, να γίνουν έλεγχοι και από την ΔΕΗ για να δούμε πόσα από αυτά είναι όντως κλειστά ή δεν φορολογούνται τα ενοίκιά τους και είναι στη «μαύρη» αγορά.
Εάν είχαμε εφαρμόσει εδώ και μια πενταετία τα κίνητρα που είπα προηγουμένως, σήμερα θα είχαμε άλλα αποτελέσματα. Διότι οι πολιτικές που αναφέρετε, δεν έχουν φέρει αποτέλεσμα. Έφεραν αποτέλεσμα, όταν έχουμε τη μεγαλύτερη αύξηση ενοικίων στην Ευρώπη, της τάξης του 40% για κατοικίες κατάλληλες για οικογένειες και 50% για κατοικίες κατάλληλες για φοιτητές;
Το Ταμείο Ανάκαμψης έπρεπε να έχει αξιοποιηθεί για την Υγεία, την Παιδεία, την κοινωνική στέγαση και την πράσινη μετάβαση. Αυτοί έπρεπε να ήταν οι τέσσερις μεγάλοι πυλώνες αξιοποίησης του Ταμείου Ανάκαμψης. Αλλά αυτή είναι μια άλλη συζήτηση, που θα έχουμε χρόνο να κάνουμε τους επόμενους μήνες.
Λέτε ότι δεν επηρεάζει τόσο πολύ η golden visa, γιατί αντιπροσωπεύει το 7% στο σύνολο των συμβολαίων. Golden visa στο Οροπέδιο Λασιθίου δεν υπάρχει. Golden visa στη Φλώρινα δεν υπάρχει. Έχει αξία να δούμε το πραγματικό αποτύπωμα αυτού του πλαισίου της golden visa όταν το δούμε δήμο-δήμο. Και όχι να λέμε 7% πανελλαδικά. Δεν έχει καμία αξία σε σύνολο συμβολαίων το στοιχείο αυτό.
Να σας πω, λοιπόν, τι έχει αξία.
2021: 1.826,
2022: 3.800,
2023: 8.500 αιτήσεις.
Και περιμένουμε τα αποτελέσματα. Εδώ μιλάμε για τεράστια αύξηση στις golden visa. Άρα, το 7% είναι παραπλανητικό.
Πρέπει να καταλάβουμε ότι η πρότασή μας για κατάργηση ή αναστολή πρέπει να εφαρμοστεί άμεσα. Και μετά να γίνουν έρευνες για να ξανανοίξουν την golden visa σε συγκεκριμένες περιοχές. Όχι να αφήσουμε την golden visa να αφελληνίζει την ελληνική περιουσία και να ερχόμαστε μετά από δύο χρόνια και να λέμε ότι τώρα οι έρευνες είναι ώριμες. Όχι. Τώρα κατάργηση-αναστολή, μετά οι έρευνες και μετά οι περιοχές που θέλουν αναθέρμανση της αγοράς ακινήτων.
Είπατε ότι κάποιοι κερδίζουν. Ναι. Εγώ δεν λέω ότι κερδίζουν μόνο οι ολιγάρχες. Κυρίως οι πολύ πλούσιοι κερδίζουν, αλλά κερδίζουν και άνθρωποι της μεσαίας τάξης που έχουν μια ακίνητη περιουσία όπως πολλοί Έλληνες. Και κάποτε οι περισσότεροι Έλληνες, λόγω των ποσοστών ιδιοκατοίκησης και κουλτούρας του λαού μας.
Όμως, δεν μπορεί να λες ότι πάει καλά μία αγορά, όταν αυτή η αγορά αφελληνίζεται. Και να τη συγκρίνουμε με τα χρόνια προ κρίσης. Μα προ κρίσης ήταν δικά μας τα ακίνητα. Δεν ήταν κατοίκων της Κίνας, του Ισραήλ, της Σαουδικής Αραβίας, της Τουρκίας, αλλά δικά μας. Είναι βασικό στοιχείο αυτό για να συζητήσουμε τι σημαίνει άμεση ξένη επένδυση και πού οδηγεί.
Συγκρίνουμε μία αγορά και τις τιμές ακινήτων του 2008, όταν αυτά τα ακίνητα ήταν λίγο υψηλότερα από ό,τι σήμερα, με καλύτερους μισθούς; Δεν μπορείς να λες ότι τα ενοίκια αυξάνονται και πάνε να προσεγγίσουν τιμές προ κρίσης, όταν οι μισθοί δεν είναι προ κρίσης. Ούτε η ακρίβεια είναι προ κρίσης, είναι μεγαλύτερη σήμερα.
Άρα, εδώ, μιλάμε για ένα συσσωρευμένο πρόβλημα, που το επίκεντρο είναι η ακρίβεια. Γιατί και η στέγαση, κομμάτι της ακρίβειας είναι. Ανελαστική δαπάνη είναι και πρέπει να την αντιμετωπίσουμε. Δεν έχει αντιμετωπιστεί σε καμία περίπτωση με ό,τι έχετε εφαρμόσει μέχρι σήμερα.
Το «Σπίτι Μου», συμφωνούμε, είναι ένα καλό μέτρο. Εμείς δεν λέμε να μην έχουν δυνατότητα αυτοί οι 9.800 Έλληνες να έχουν πρόσβαση σε αυτό το μέτρο. Το επίδομα ενοικίου, καλό μέτρο, αλλά δεν το εφαρμόσατε εσείς. Προϋπήρχε. Εμείς λέμε τι έχει γίνει τώρα σε σχέση με την τεράστια στεγαστική κρίση. Διότι δεν προϋπήρχε αυτό το ζήτημα.
Άλλο είναι η αναθέρμανση της αγοράς ακινήτων και άλλο είναι η στεγαστική κρίση. Δεν μπορεί σήμερα να λέτε «μα, έχουμε στεγαστική κρίση γιατί είχαμε αναθέρμανση της αγοράς ακινήτων». Έπρεπε να είχαμε αναθέρμανση της αγοράς ακινήτων, αλλά χωρίς στεγαστική κρίση. Αυτό σημαίνει πολιτεία, που προβλέπει.
Πώς; Θα σας πω ευθύς αμέσως. Έπρεπε μόλις βλέπαμε να υπάρχει το τεράστιο αυτό ζήτημα στα αστικά κέντρα να βάλουμε περιορισμούς. Και όχι να λέμε εισπρακτικά μέτρα για το Airbnb. Όχι. Περιορισμούς. Δεν το ξέρατε; Μα, είχαμε πολλά ευρωπαϊκά παραδείγματα, όπως η Λισαβόνα και η Βαρκελώνη. Γιατί δεν πήραμε τέτοια μέτρα; Είστε πέντε χρόνια Πρωθυπουργός.
Δεύτερο ζήτημα, να δούμε και το κίνητρο της αγοράς. Το πραγματικό κίνητρο της αγοράς είναι για να αποκτήσουν visa στην Ευρώπη; Κάποιοι είναι και αυτό. Μήπως τελικά αυτοί που έρχονται και αγοράζουν τα ακίνητα και τα κάνουν από την επόμενη ημέρα Airbnb σε συνεργασία με εγχώριους κατασκευαστές, δεν θέλουν visa αλλά μπίζνα; Δεν τη θέλουμε εμείς αυτήν την μπίζνα. Είναι εις βάρος του λαού μας, εις βάρος της νέας γενιάς. Αν θέλουν, λοιπόν, golden visa, να επενδύσουν στην έρευνα, στον πρωτογενή τομέα, στη μεταποίηση. Μπορεί να υπάρχει golden visa με άμεσες ξένες επενδύσεις σε άλλους τομείς και όχι στα ακίνητα, κ. Πλεύρη.
Επίσης, είχατε αναφέρει -νομίζω ο κ. Σκέρτσος- τον Σεπτέμβριο του 2022 προτάσεις πολύ κοντά στις δικές μας. Είχατε όντως αναφέρει ότι θα υλοποιήσετε ένα πρόγραμμα πολύ κοντινό σε αυτό που λέμε. Τι συνέβη και τον Δεκέμβρη του 2022 νομοθετήσατε άλλα πράγματα; Αυτό για μένα είναι ένα ερώτημα.
Όπως, επίσης, λέτε για τον ΦΠΑ στα νεόδμητα. Είπαμε εμείς να μην υπάρχει κατάργηση του ΦΠΑ στα νεόδμητα; Εμείς τι λέμε; Φορολογικά κίνητρα, αλλά για αυτούς που έχουν ανάγκη. Διαφωνήσαμε ποτέ να έχει αφορολόγητη γονική παροχή η μεσαία τάξη; Αλλά, ποια είναι εν τέλει η μεσαία τάξη σε μία χώρα τόσο μεγάλων ανισοτήτων; Είναι μεσαία τάξη να μπορεί μια οικογένεια να μεταβιβάζει χρήματα, ακίνητα, μετοχές έως 4,8 εκατ. στο σύνολο και 800.000 ανά γονέα; Για αυτούς μιλάμε; Έχουν αυτοί το πρόβλημα σήμερα; Ας ήταν το όριο 400.000 ανά γονέα για να βοηθήσουμε τα παιδιά της μεσαίας τάξης και τους πιο αδύναμους Έλληνες. Λύνουμε, δηλαδή, το στεγαστικό πρόβλημα με τις φορολογικές σας πολιτικές; Όχι, βεβαίως. Καμία σχέση, για αυτό λέμε για την ολιγαρχία. Γιατί, για εμάς, κάποιος που μπορεί να μεταβιβάσει μέχρι 4,8 εκατ. βίλες και ακίνητα, δεν είναι σε καμία περίπτωση ούτε μεσαίος, ούτε μεγαλομεσαίος. Είναι αρκετά ισχυρός και πρέπει να φορολογηθεί. Λίγα-λίγα, αυτό σημαίνει φορολογική δικαιοσύνη. Άρα, τα φορολογικά κίνητρα που δώσατε μέχρι σήμερα, κάποια είναι σωστά και άλλα είναι λάθος.
Επίσης, τα προγράμματα που έχετε εξαγγείλει. Γιατί μέχρι 3 χρόνια να μπαίνουν σε δεξαμενή ενοικίου; Σας λέω ότι η Πορτογαλία έχει 15 χρόνια. Δεν θέλει και αντιδρά η ΠΟΜΙΔΑ; Να πάει 5 χρόνια. Να πάει 6 χρόνια. Δηλαδή θα πληρώνουμε την ανακατασκευή για τρία χρόνια μόνο; Αν θέλετε την άποψή μου, πρέπει να συνδέονται και τα χρήματα που παίρνει ο ιδιώτης για την ανακατασκευή, με τον χρόνο που θα το βάζει στην δεξαμενή. Όπως, επίσης, ποιο είναι το όριο ενοικίου; Η μόνη δέσμευση είναι τα τρία χρόνια. Άρα, πώς βοηθάμε να πέσουν τα ακίνητα.
Ωραία, το βάζει στην αγορά και εκεί που πρέπει να δώσει το ακίνητο 500 ευρώ, το δίνει 800. Τι κέρδισαν οι φτωχότεροι Έλληνες και οι νέοι που θέλουν πρόσβαση σε αξιοπρεπή στέγαση, με χαμηλό ενοίκιο; Τι κέρδισαν; Τίποτα.
Συνεπώς, περισσότερος χρόνος και με όριο ενοικίου. Αυτή είναι μια πολιτική στιβαρή, που αντιμετωπίζει τη στεγαστική κρίση με τα κίνητρα ανακατασκευής.
Συμφωνώ με αυτά που είπατε για τις τράπεζες. Αλλά εσείς είστε Πρωθυπουργός!
Έχω πει από το βήμα της Βουλής, στον προϋπολογισμό: «Ο τραπεζικός τομέας έχει βγάλει 7,5 δισεκατομμύρια κέρδη και τα 3 δισεκατομμύρια είναι από τις χρεώσεις. Και πανηγυρίζετε, που μπήκαν 41 εκατομμύρια πρόστιμο από την Επιτροπή Ανταγωνισμού;» 41 εκατομμύρια πρόστιμο για 3 δισεκατομμύρια κέρδη! Ποιος τραπεζικός τομέας; Πότε έβαλε πλάτη στα τεράστια ζητήματα και στις ανισότητες;
Λοιπόν, εδώ τα πράγματα είναι πάρα πολύ απλά.
Το μίγμα αυτής της πολιτικής που ακολουθείτε, δεν βοηθά να μειωθούν οι ανισότητες. Δεν επιτρέπει να δοθούν ευκαιρίες στις νεότερες γενιές. Πρέπει να αλλάξει το μίγμα. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε μια προοδευτική προσέγγιση στα πράγματα. Δεν είναι τυχαίο, που οι προτεραιότητές σας στο Ταμείο Ανάκαμψης, ήταν άλλες από αυτές των χωρών της Ιβηρικής, που έχουν σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις.
Θυμάμαι που αναρωτιόσασταν: «θα κατασκευάσουμε 150.000 κατοικίες; Κοστίζουν πολλά δισεκατομμύρια». Σας απαντώ: με περίπου 1 δισεκατομμύριο – ίσως και λιγότερα – κατασκευάζεις 10.000 κατοικίες. Με σημερινές τιμές. Μπορούμε, αρκεί να το πιστέψουμε. Αρκεί να πάρουμε απόφαση, να βάλουμε στόχο πενταετίας 150.000 κατοικίες για τους φτωχότερους Έλληνες. Έχουμε χρέος αυτή την εποχή, της φτώχειας, της ακρίβειας, των ανισοτήτων, να υλοποιήσουμε τέτοια μεγάλα προγράμματα για να στηρίξουμε όλες αυτές τις οικογένειες και τους φοιτητές.
Κλείνοντας, θέλω να σας πω ότι πραγματικά εμείς έχουμε διάθεση συναίνεσης, γιατί δεν ερχόμαστε μανιχαϊστικά να πούμε «ή άσπρο ή μαύρο». Ερχόμαστε εδώ παραγωγικά και είτε προσπαθούμε να μεταφέρουμε στη χώρα μας βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές είτε παρατηρώντας τα πραγματικά στοιχεία να προτείνουμε δικές μας πολιτικές για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα.
Οι δικές σας απέτυχαν. Κάνατε προσπάθειες; Να δεχθώ ότι κάνατε και κάποιες προσπάθειες. Απέτυχαν, όμως, όταν τα ενοίκια έχουν αυξηθεί 40% για τις οικογένειες και 50% για τους φοιτητές, από το 2018. Είστε κυβέρνηση από το 2019 μέχρι σήμερα. Αυτό λένε τα επίσημα στοιχεία. Αυτό λέει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Αυτό λέει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Άρα, πρέπει να κάνουμε κάτι.
Σας προτείναμε τρία μέτρα. Εύχομαι να φύγουμε από τη σημερινή συζήτηση, αποφασίζοντας αυτά τα τρία μέτρα να υλοποιηθούν άμεσα. Και, αν θέλετε την άποψή μου, με προτεραιότητα την αποτροπή όσων σκέφτονται να κάνουν τη Golden Visa «μπίζνα». Όσοι «ψώνισαν» μέχρι σήμερα, τα ακίνητα αυτά να χρησιμοποιούνται είτε για ιδιοκατοίκηση είτε για μακροχρόνια μίσθωση.
Δεύτερον, κατάργηση ή αναστολή. Και, τρίτον, κοινωνικές κατοικίες. Πρόγραμμα είτε νεόδμητων είτε με κριτήρια ανακατασκευής και φορολογικά κίνητρα, που σας είπα προηγουμένως.
Τρία μέτρα, τρεις λύσεις για αξιοπρέπεια και προοπτική, που τόσο χρειάζεται και αξίζει ο ελληνικός λαός.
Σας ευχαριστώ.
