Ανασφάλιστοι διαζευγμένοι σύζυγοι. Δικαίωμα ασφάλισης για παροχές σε είδος

Πότε διατηρούν το ασφαλιστικό δικαίωμα παροχών ασθένειας σε είδος

e-ΕΦΚΑ
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΕΘΝΙΚΟΣ ΦΟΡΕΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ

Αρ. Πρωτ.: 350158
Ημ/νία: 26/07/2022

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΑΡ. 28

ΘΕΜΑ: «Προαιρετική ασφάλιση ανασφάλιστων διαζευγμένων, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 22 του ν. 4529/2018, προκειμένου να διατηρήσουν το δικαίωμα για παροχές σε είδος από τον e-ΕΦΚΑ».

ΣΧΕΤ: Το αριθμ. πρωτ. 80000/85840/774/3-11-2021 έγγραφο του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων.

Με την παρούσα σας κοινοποιούμε τις διατάξεις της παρ 4 του άρθρου 22 του ν. 4529/2018 (Α’ 56), με τις οποίες εξακολουθεί να παρέχεται η δυνατότητα στους ανασφάλιστους διαζευγμένους συζύγους να διατηρήσουν το δικαίωμα ασφάλισης για παροχές ασθενείας σε είδος από τον e-ΕΦΚΑ και σας γνωρίζουμε τα κάτωθι για την ενιαία εφαρμογή τους:

ΠΡΟΓΕΝΕΣΤΕΡΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Με τις διατάξεις του άρθρου 30 του ν.1469/1984 (Α’111) δόθηκε για πρώτη φορά η δυνατότητα στον ανασφάλιστο διαζευγμένο σύζυγο να διατηρήσει σαν άμεσα ασφαλισμένος το δικαίωμα παροχών ασθενείας σε είδος, που είχε κατά το χρόνο λύσης του γάμου στο Δημόσιο ή στον ασφαλιστικό οργανισμό αρμοδιότητας του Υπουργείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων, που ήταν ασφαλισμένος για παροχές ασθενείας ο άλλος σύζυγος.

Με τις διατάξεις του άρθρου 29 του ν.4488/2017 (Α’137), αντικαταστάθηκε το άρθρο 30 του ν.1469/1984 και από την ημερομηνία έναρξης ισχύος αυτού, δηλαδή από τις 13/9/2017 παρεχόταν στον ανασφάλιστο διαζευγμένο σύζυγο το δικαίωμα να διατηρήσει ως άμεσα ασφαλισμένος τις παροχές ασθένειας σε είδος, από τον ΕΟΠΥΥ ή άλλο φορέα ασφάλισης ασθενείας, που είχε κατά το χρόνο λύσης του γάμου ο έτερος (πρώην) σύζυγος, καταβάλλοντας ο ίδιος τις εισφορές.

ΙΣΧΥΟΝ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Με τις κοινοποιούμενες διατάξεις συνεχίζεται η δυνατότητα στον ανασφάλιστο διαζευγμένο σύζυγο να διατηρήσει το δικαίωμα για παροχές ασθένειας σε είδος, από τον ΕΟΠΥΥ ή άλλο φορέα ασφάλισης ασθενείας, αλλάζει όμως το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει αυτό. Ειδικότερα:

Με τις διατάξεις του άρθρου 22 του ν. 4529/2018 ρυθμίστηκαν ενιαία τα ζητήματα που αφορούν στην υπαγωγή στην ασφάλιση για υγειονομική περίθαλψη από τον ΕΟΠΥΥ, για ασφαλισμένους σε ενταγμένους στον e- ΕΦΚΑ φορείς.

Με την παρ. 4 του άρθρου 22 του ν. 4529/2018, επαναλαμβάνονται οι διατάξεις του άρθρου 29 του ν. 4488/2017, χωρίς όμως να γίνεται αναφορά για κατάργηση ή τροποποίηση αυτών.

Με βάση όμως τη γενική αρχή του δικαίου ότι ο μεταγενέστερος νόμος υπερισχύει του προγενέστερου, οι διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 22 του ν. 4529/2018, υπερισχύουν των προγενέστερων από την 1/3/2018, ημερομηνία που τέθηκαν σε ισχύ και επομένως για το εν λόγω θέμα εφαρμόζονται οι νεότερες διατάξεις.

Με το ανωτέρω σχετικό έγγραφο δόθηκαν διευκρινήσεις από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων για θέματα που δεν ρυθμίζονταν από τις κοινοποιούμενες διατάξεις, και ειδικότερα για την προθεσμία καταβολής εισφορών την επιβολή προστίμων, τη διακοπή, την απώλεια και την επάνοδο στην προαιρετική ασφάλιση. Σύμφωνα με αυτό θα εφαρμοστούν αναλογικά οι διατάξεις περί προαιρετικής υπαγωγής του άρθρου 18 του ν.4387/2016 και της κατ’ εξουσιοδότηση Κοινής Υπουργικής Απόφασης υπ’ αρ. Φ.80000/οικ.21628/936/17-05-2017 (Β’ 1721).

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΥΠΑΓΩΓΗΣ ΣΤΙΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ 4 ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 22 ΤΟΥ Ν. 4529/2018

Σύμφωνα με τις ανωτέρω διατάξεις ο/η ανασφάλιστος/η διαζευγμένος/η σύζυγος δύναται να διατηρήσει το ασφαλιστικό δικαίωμα παροχών ασθένειας σε είδος από τον Ε.Ο.Π.Π.Υ. που είχε κατά το χρόνο λύσης του γάμου, στο φορέα, τομέα, κλάδο ή λογαριασμό που εντάχθηκε στον ΕΦΚΑ, που ήταν ασφαλισμένος για παροχές ασθένειας ο άλλος σύζυγος, εφόσον συντρέχουν σωρευτικά οι εξής προϋποθέσεις:

α) ο γάμος θα πρέπει να έχει λυθεί μετά τη συμπλήρωση του 25ου έτους της ηλικίας του,
β) δεν θα πρέπει να έχει άλλο δικαίωμα άμεσης ή έμμεσης ασφάλισης για παροχές ασθένειας από οποιοδήποτε ασφαλιστικό ταμείο,
γ) Θα πρέπει να υποβάλλει το σχετικό αίτημα εντός έτους από την ημερομηνία έκδοσης της οριστικής απόφασης του διαζυγίου (αντί της τελεσίδικης απόφασης που ίσχυε με τις διατάξεις του άρθρου 30 του ν.1469/1984).

Σε περίπτωση που ο/η ανασφάλιστος/η διαζευγμένος/η έχει οφειλή από μη μισθωτή απασχόληση θα πρέπει να προβεί σε ρύθμιση αυτής και να τηρεί τους όρους αυτής.

Τα παραπάνω ισχύουν, σύμφωνα με το άρθρο 16 του ν. 4387/2016, και για τους ανασφάλιστους συμβαλλόμενους σε σύμφωνο συμβίωσης του ν. 4356/2015 (Α’ 181) το οποίο λύθηκε.

ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΕΙΣΦΟΡΩΝ

Ο διαζευγμένος σύζυγος, θα πρέπει να καταβάλλει στον e-ΕΦΚΑ μηνιαίως ασφαλιστική εισφορά υπέρ υγειονομικής περίθαλψης σε είδος σε ποσοστό 6,45% επί του ποσού που αντιστοιχεί στον εκάστοτε βασικό μισθό άγαμου μισθωτού.

Συνεπώς, από 13.09.2017 μέχρι και 31.01.2019 (διάστημα ισχύος του ν.1469/1984, όπως τροποποιήθηκε με τον ν.4488/2017) θα πρέπει να καταβάλλει μηνιαία εισφορά 37,80 € (6,45% χ 586,08€), από 01.02.2019 μέχρι 31.12.2021, μηνιαία εισφορά 41,93€ (6,45% χ 650,00€), από 01.01.2022 μέχρι 30.04.2022, μηνιαία εισφορά 42,76€ (6,45% χ 663,00€) και από 01.05.2022 μηνιαία εισφορά 45,99 € (6,45% χ 713,00€).

ΗΜΕΡΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ

Η προαιρετική ασφάλιση αρχίζει από την ημερομηνία υποβολής της σχετικής αίτησης. Διενεργείται για μισθωτούς ασφαλισμένους για είκοσι πέντε ημέρες ασφάλισης τον μήνα και τριακόσιες ημέρες ασφάλισης το έτος, εκτός από τον μήνα υποβολής της αίτησης εάν αυτή δεν υποβληθεί στην αρχή του μήνα, και για μη μισθωτούς ασφαλισμένους, για τουλάχιστον ένα μήνα ή δώδεκα μήνες ανά έτος.

ΠΡΟΘΕΣΜΙΑ ΚΑΤΑΒΟΛΗΣ ΕΙΣΦΟΡΩΝ – ΕΠΙΒΟΛΗ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ ΤΕΛΩΝ

Η μηνιαία εισφορά θα πρέπει να καταβληθεί από τον ανασφάλιστο/η διαζευγμένο/νη εντός των προβλεπόμενων προθεσμιών που ισχύουν από τη νομοθεσία που διέπει τις ασφαλιστικές εισφορές υποχρεωτικής ασφάλισης, δηλαδή θα πρέπει να καταβληθεί ως την τελευταία εργάσιμη ημέρα του επόμενου μήνα που αφορά η εισφορά, κατ’ αναλογική εφαρμογή του άρθρου 10 της σχετικής ΚΥΑ.

Σε περίπτωση εκπρόθεσμης καταβολής της εισφοράς, αυτή επιβαρύνεται με τις προβλεπόμενες από την ισχύουσα νομοθεσία επιβαρύνσεις.

ΔΙΑΚΟΠΗ – ΛΗΞΗ ΤΗΣ ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ

Η διακοπή/λήξη της προαιρετικής ασφάλισης επέρχεται:

1) Με την υποβολή έγγραφης δήλωσης από το δικαιούχο ότι δεν επιθυμεί την συνέχιση της ασφάλισης. Στην περίπτωση εφαρμόζεται αναλογικά η περ. α του άρθρου 7 της ΚΥΑ, σύμφωνα με την οποία η διακοπή ή λήξη της ασφάλισης επέρχεται από την πρώτη του επόμενου μήνα της υποβολής της αίτησης.
2) Με την ανάληψη εργασίας ή δραστηριότητας ή απόκτησης ιδιότητας ασφαλιστέας στον e- ΕΦΚΑ, η οποία οδηγεί σε άμεση ασφάλιση.
3) Με τη δυνατότητα ασφάλισης ως έμμεσα ασφαλισμένου.
4) Με την συνταξιοδότηση από τον e- ΕΦΚΑ ή από άλλο φορέα εκτός e-ΕΦΚΑ, η οποία παρέχει πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη (περ. β της παρ. 4 του άρθρου 22)
5) Με το θάνατο του διαζευγμένου (αναλογική εφαρμογή της περ. γ του άρθρου 7 της ΚΥΑ)
6) Με την τέλεση γάμου ανεξάρτητα από την εξασφάλιση ή όχι ασφαλιστικής κάλυψης για παροχές ασθένειας σε είδος, καθώς απαιτείται ο αιτών να παραμένει «διαζευγμένος» (παρ. 4 του άρθρου 22)

ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ

Η απώλεια του δικαιώματος επέρχεται στις κάτωθι περιπτώσεις:

1. Σε περίπτωση καθυστέρησης καταβολής της μηνιαίας ασφαλιστικής εισφοράς πέραν των δύο ετών από τότε που αυτή κατέστη απαιτητή.

2. Σε περίπτωση που ο/η ανασφάλιστος/η διαζευγμένος/η είχε οφειλές από μη μισθωτή απασχόληση και είχε προβεί σε ρύθμιση αυτών, η απώλεια της ρύθμισης καταβολής της οφειλής σε δόσεις πέραν του μήνα από την ημερομηνία που έγινε απαιτητή, επιφέρει και απώλεια του δικαιώματος συνέχισης της προαιρετικής ασφάλισης.

Επισημαίνεται ότι, στις ανωτέρω περιπτώσεις η απώλεια του δικαιώματος καθίσταται οριστική, δεδομένου ότι υπάρχει ο χρονικός περιορισμός της άσκησης του δικαιώματος, εντός ενός έτους από την έκδοση της οριστικής απόφασης του διαζυγίου και δεν εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις περί επανόδου των εδαφίων β και γ του άρθρου 8 της ΚΥΑ.

Σε περίπτωση που ο/η ανασφάλιστος/η διαζευγμένος/νη καταστεί μελλοντικά εκ νέου διαζευγμένος από άλλο γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης, μπορεί να υποβάλλει εκ νέου αίτημα υπαγωγής στις ανωτέρω διατάξεις. Στην περίπτωση αυτή θα εξεταστούν εκ νέου οι προϋποθέσεις υπαγωγής, καθώς θα πρόκειται για νέο αίτημα.

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΙΤΗΣΕΩΝ/ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΜΕΣΩ ΟΠΣ ΜΙΣΘΩΤΩΝ

Προκειμένου να επιτευχθεί η εφαρμογή των ανωτέρω διατάξεων, δημιουργήθηκε νέος ΚΠΚ 3340 με λεκτική περιγραφή «ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΣΤΟΝ ΚΛΑΔΟ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ ΣΕ ΕΙΔΟΣ ΑΝΑΣΦΑΛΙΣΤΩΝ ΔΙΑΖΕΥΓΜΕΝΩΝ, ΒΑΣΕΙ ΤΩΝ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 29 ΤΟΥ Ν. 4488/2017 ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 22 ΤΟΥ Ν. 4529/2018», ο οποίος είναι συνδεδεμένος με τον ήδη υπάρχοντα τύπο προαιρετικής (05)

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΚΚΡΕΜΩΝ ΑΙΤΗΣΕΩΝ ΜΙΣΘΩΤΩΝ

Αιτήσεις που έχουν υποβληθεί και για τις οποίες δεν έχει εκδοθεί Απόφαση, θα πρέπει οι αρμόδιες Υπηρεσίες των Τοπικών Διευθύνσεων του e-ΕΦΚΑ του τόπου κατοικίας του ασφαλισμένου για λόγους χρηστής διοίκησης να προβαίνουν στις εξής ενέργειες:

Να επικοινωνούν με τους/τις αιτούντες /αιτούσες προκειμένου να επιβεβαιώσουν τη συνέχιση της βούλησής τους για ένταξη στις ανωτέρω διατάξεις, με βάση την υποβληθείσα αίτηση και σε περίπτωση που:

α) ο ενδιαφερόμενος δεν επιθυμεί πλέον την υπαγωγή του στη ρύθμιση αυτή, θα πρέπει να ανακαλέσει την αίτηση του.

β) ο ενδιαφερόμενος εξακολουθεί να επιθυμεί την υπαγωγή του στις ανωτέρω διατάξεις, και δεδομένου ότι έχει παρέλθει μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς να έχει απολάβει όφελος (λήψη παροχών σε είδος), δύναται να υποβάλει νέο αίτημα ανακαλώντας το προηγούμενο.

Θα ακολουθήσουν οδηγίες παραμετροποίησης του μηχανογραφικού συστήματος , διαχείρισης εκκρεμών αιτήσεων και καταβολής ασφαλιστικών εισφορών για μη μισθωτούς ασφαλισμένους για όλες τις περιπτώσεις.
 

e-EΦΚΑ: Δικαίωμα ασφάλισης και σε ανασφάλιστους διαζευγμένους συζύγους

Στο πλαίσιο της ενίσχυσης της παρεχόμενης κοινωνικοασφαλιστικής προστασίας σε ευάλωτες ομάδες του κοινωνικού πληθυσμού παρέχεται πλέον για πρώτη φορά το δικαίωμα παροχών σε είδος (περίθαλψη) στους ανασφάλιστους χωρισμένους, εφόσον μένουν ανασφάλιστοι και μετά το διαζύγιο, όπως προβλέπει η εγκύκλιος 80000/85840/774/3-11-2021 του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων.

Ο ανασφάλιστος διαζευγμένος σύζυγος για να τύχει των ανωτέρω ευεργετικών διατάξεων πρέπει να πληροί τις κάτωθι τέσσερις (4) προϋποθέσεις:

• να έχει επέλθει λύση του γάμου μετά τη συμπλήρωση του 25ου έτους ηλικίας του
• να μην έχει άλλο δικαίωμα άμεσης ή έμμεσης ασφάλισης για παροχές ασθένειας από οποιοδήποτε ασφαλιστικό ταμείο,
• να υποβάλει αίτηση διατήρησης του δικαιώματος των παροχών ασθένειας σε είδος εντός έτους από την ημερομηνία έκδοσης της οριστικής απόφασης του διαζυγίου
• να καταβάλλει στον e-ΕΦΚΑ εισφορά 6,45% επί του κατώτατου μισθού, ήτοι 42 € το μήνα και 42,8 € μηνιαίως από 1-1-2022.

Επισημαίνεται ότι ο διαζευγμένος χάνει το δικαίωμά του για παροχές σε είδος στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• με την συνταξιοδότηση του συζύγου από τον e-ΕΦΚΑ ή από άλλο φορέα εκτός e-ΕΦΚΑ, η οποία παρέχει πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη
• με το θάνατο του διαζευγμένου
• με την ανάληψη εργασίας ή δραστηριότητας ή απόκτησης ιδιότητας ασφαλιστέας στον e- ΕΦΚΑ, η οποία οδηγεί σε άμεση ασφάλιση του συζύγου ή τη δυνατότητα ασφάλισης αυτού ως έμμεσα
• ασφαλισμένου με άλλον τρόπο ή με την συνταξιοδότηση του συζύγου από τον e-ΕΦΚΑ ή από άλλο φορέα εκτός e-ΕΦΚΑ, η οποία παρέχει πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη
• με την τέλεση γάμου ανεξάρτητα από την εξασφάλιση ή όχι ασφαλιστικής κάλυψης για παροχές ασθένειας σε είδος, καθώς απαιτείται ο αιτών να παραμένει «διαζευγμένος»

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ

Αριθ. Πρωτ.: 80000/85840/774/3.11.2021

ΘΕΜΑ: «Σχετικά με το δικαίωμα ασφάλισης για παροχές σε είδος από τον e-ΕΦΚΑ των ανασφάλιστων διαζευγμένων συζύγων (παρ.4 του άρθρου 22 του νόμου 4529/2018)»

Σχετ.: 1) Το με Α.Π. Δ.ΑΣΦ./765/925988/25-7-2018 ερώτημα του e-ΕΦΚΑ
2) Το με Α.Π. Φ.80000/οικ.45933/1891/6.10.2017 (ΑΔΑ: 7Ν6Η465Θ1Ω-ΞΛΠ)
3) Το με Α.Π. 40021/οικ.18530/1001/30-3-2018 (ΑΔΑ: 6ΗΕ3465Ω-ΔΤΞ)
4) Το με Α.Π. Φ.10141/37823/1545/2018
5) Η υπό στοιχεία Φ.80000/οικ.21628/936/17-05-2017 Κοινή Υπουργική Απόφαση «Προαιρετική συνέχιση της ασφάλισης» (Β’ 1721)

Σε απάντηση του υπό ένα (1) σχετικού εγγράφου σας και σε συνέχεια των σχετικών υπό (2) έως (4) εγγράφων μας, αναφορικά με την εφαρμογή της παρ. 4 του άρθρου 22 του ν.4529/2018 (Α’56) για τη διατήρηση του δικαιώματος ασφάλισης των ανασφάλιστων διαζευγμένων συζύγων για παροχές σε είδος από τον ΕΟΠΥΥ σας γνωρίζουμε τα εξής:

– Με τις διατάξεις του άρθρου 29 του ν.4488/2017 (Α’137), οι οποίες τέθηκαν σε ισχύ από τις 13.09.2017, αντικαταστάθηκε το άρθρο 30 του ν.1469/1984 (ΛΊΠ). Με βάση αυτό, παρεχόταν στον ανασφάλιστο διαζευγμένο σύζυγο το δικαίωμα να διατηρήσει ως άμεσα ασφαλισμένος τις παροχές ασθένειας σε είδος, από τον ΕΟΠΥΥ ή άλλο φορέα ασφάλισης ασθενείας, που είχε κατά το χρόνο λύσης του γάμου ο έτερος (πρώην) σύζυγος, με την καταβολή της εισφοράς από τον ίδιο/ίδια.

– Στη συνέχεια με την παρ. 4 του άρθρου 22 του ν. 4529/2018, η οποία τέθηκε σε ισχύ την 01.03.2018, ρυθμίστηκαν ενιαία τα ζητήματα που αφορούν στην υπαγωγή στην ασφάλιση για υγειονομική περίθαλψη από τον ΕΟΠΥΥ, για ασφαλισμένους σε ενταγμένους στον e-ΕΦΚΑ φορείς και, ορίστηκε ότι:

«4. Ο/η ανασφάλιστος/η διαζευγμένος/η σύζυγος δύναται να διατηρήσει το ασφαλιστικό δικαίωμα παροχών ασθένειας σε είδος από τον Ε. Ο.Π.Π. Υ. που είχε κατά το χρόνο λύσης του γάμου, στο φορέα, τομέα, κλάδο ή λογαριασμό που εντάχθηκε στον ΕΦΚΑ, που ήταν ασφαλισμένος για παροχές ασθένειας ο άλλος σύζυγος, εφόσον συντρέχουν σωρευτικά οι εξής προϋποθέσεις:

α) ο γάμος λύθηκε μετά τη συμπλήρωση του 25ου έτους της ηλικίας του,
β) δεν έχει άλλο δικαίωμα άμεσης ή έμμεσης ασφάλισης για παροχές ασθένειας από οποιοδήποτε ασφαλιστικό ταμείο,
γ) υποβάλει αίτηση διατήρησης του δικαιώματος των παροχών ασθένειας σε είδος εντός έτους απο την ημερομηνία έκδοσης της οριστικής απόφασης του διαζυγίου και
δ) καταβάλλει στον ΕΦΚΑ τις μηνιαίες ασφαλιστικές εισφορές υπέρ υγειονομικής περίθαλψης σε είδος από τον Ε.Ο.Π.Υ.Υ. σε ποσοστό 6,45% επί του ποσού που αντιστοιχεί στον εκάστοτε βασικό μισθό άγαμου μισθωτού άνω των είκοσι πέντε (25) ετών.
Τα παραπάνω ισχύουν, σύμφωνα με το άρθρο 16 του ν. 4387/2016, και για τους ανασφάλιστους συμβαλλόμενους σε σύμφωνο συμβίωσης του ν. 4356/2015 (Αλ 181) το οποίο λύθηκε.»

Επομένως, σχετικά με το ερώτημα (α) που έχει τεθεί, από την 01.03.2018 οι ανωτέρω διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 22 του ν. 4529/2018, που ουσιαστικά επαναλαμβάνουν τις διατάξεις του άρθρου 29 του ν. 4488/2017, υπερισχύουν των διατάξεων του άρθρου 30 του ν. 1469/1984, βάσει της γενικής αρχής του δικαίου ότι ο μεταγενέστερος νόμος υπερισχύει του προγενέστερου, και άρα το άρθρο 30 του ν.1469/1984, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 29 του ν.4488/2017 καταργήθηκε σιωπηρώς και εφαρμογή για το ζήτημα έχει μόνον η παρ. 4 του άρθρου 22 του ν.4529/2018.

Όσον αφορά στο ερώτημα (β) για την αναλογική εφαρμογή των διατάξεων περί προαιρετικής υπαγωγής στην ασφάλιση (άρθρο 18 του ν.4387/2016) και της κατ’ εξουσιοδότηση Κοινής Υπουργικής Απόφασης υπ’ αρ. Φ.80000/οικ.21628/936/17-05-2017 (Β’ 1721) για την καταβολή προστίμων, τη διακοπή, την απώλεια και την επάνοδο στην ως άνω ασφάλιση του κλάδου υγείας σε είδος, αναφέρουμε τα εξής:

1) Γενικά περί αναλογικής εφαρμογής

Σε περίπτωση που ο εφαρμοστής του δικαίου διαπιστώσει ότι ο νομοθέτης έχει αφήσει αρρύθμιστη μία περίπτωση που σχετίζεται με τη ρύθμιση, οφείλει να εξετάσει το ενδεχόμενο αναλογικής εφαρμογής άλλων διατάξεων, προκειμένου να καλυφθεί το κενό. Πρώτα πρέπει να διαπιστώσει αν το κενό είναι ηθελημένο ή μη. Αν καταλήξει ότι το κενό είναι μη ηθελημένο, τότε μόνο γίνεται αναλογική εφαρμογή διατάξεων. Εάν το κενό είναι ηθελημένο, τότε δεν επιτρέπεται η αναλογική εφαρμογή. Κατόπιν θα αναζητήσει αν υπάρχει παρόμοια συναφής ρύθμιση. Αν υπάρχει, θα την εφαρμόσει αναλογικά, λαμβάνοντας δηλαδή υπόψιν τις τυχόν διαφορές των περιπτώσεων. Αν δεν υπάρχει σχετική διάταξη, θα πρέπει να ανατρέξει στις γενικές αρχές του δικαίου που διέπουν παρόμοιες περιπτώσεις. Βασικό κριτήριο για την αναλογία είναι η ρύθμιση όμοιων περιπτώσεων όμοια και ανομοίων ανόμοια.

Εν προκειμένω, το δικαίωμα που παρέχεται από την παρ. 4 του άρθρου 22, ομοιάζει με την προαιρετική ασφάλιση και μπορούν, εφόσον πρόκειται για μη ηθελημένα κενά, να εφαρμοστούν αναλογικά οι διατάξεις της προαιρετικής ασφάλισης, που σήμερα περιέχονται στην υπ’ αρ. Φ.80000/οικ.21628/936/17-05-2017 (Β’ 1721) Κοινή Υπουργική Απόφαση (εφεξής ΚΥΑ).

2) Άσκηση δικαιώματος

Οι προϋποθέσεις για την άσκηση του ανωτέρω δικαιώματος, προκύπτουν ευθέως από την παρ. 4 του άρθρου 22 και είναι σωρευτικά οι εξής:

α) ο γάμος να λύθηκε μετά τη συμπλήρωση του 25 ου έτους της ηλικίας του ανασφάλιστου συζύγου – αιτούντος.
β) ο αιτών διαζευγμένος σύζυγος να μην καλύπτεται άμεσα ή έμμεσα για παροχές ασθένειας σε είδος από τον ΕΟΠΥΥ ή από άλλο ασφαλιστικό φορέα ή το Δημόσιο.
γ) ο διαζευγμένος σύζυγος να ασκήσει το δικαίωμα μέσα σε ένα έτος από την ημερομηνία έκδοσης της οριστικής απόφασης διαζυγίου.

Η ασφάλιση και η υποχρέωση καταβολής ασφαλιστικών εισφορών, αρχίζει από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης. Οι ήδη υπαχθέντες στο καθεστώς αυτό πριν την ισχύ του ν.4529/2018 δεν απαιτείται να υποβάλλουν νέα αίτηση για να συνεχίσουν την ασφάλιση τους. Οι υπαχθέντες στη ρύθμιση αποκτούν δικαίωμα για λήψη παροχών ασθένειας σε είδος από τον ΕΟΠΥΥ ή τους λοιπούς φορείς αμέσως μόλις συμπληρώσουν το χρόνο που προβλέπεται από τις ισχύουσες διατάξεις για την απόκτηση ασφαλιστικής ικανότητας για παροχές σε είδος (βλ. παρ. 8 του άρθρου 41 του ν.4387/2016).

3) Καταβολή εισφορών

Για τη λήψη παροχών ασθένειας σε είδος, ο διαζευγμένος σύζυγος, καταβάλλει μηνιαίως ασφαλιστική εισφορά υπέρ υγειονομικής περίθαλψης στον e-ΕΦΚΑ σε ποσοστό 6,45% επί του ποσού που αντιστοιχεί στον εκάστοτε βασικό μισθό άγαμου μισθωτού. Συνεπώς, από 13.09.2017 μέχρι και 31.01.2019 (διάστημα ισχύος του ν.1469/1984, όπως τροποποιήθηκε με τον ν.4488/2017) καταβάλλεται μηνιαία εισφορά επί του ποσού των 586,08€ , από 01.02.2019 επί του ποσού των 650,00€ και από 01.01.2022 επί του ποσού των 663,00€.

Η ανωτέρω εισφορά καταβάλλεται εντός των προβλεπόμενων προθεσμιών που ισχύουν από τη νομοθεσία για τις ασφαλιστικές εισφορές υποχρεωτικής ασφάλισης, ήτοι ως την τελευταία εργάσιμη μέρα του επόμενου μήνα που αφορά η εισφορά, κατ’ αναλογική εφαρμογή του άρθρου 10 της σχετικής ΚΥΑ. Σε περίπτωση εκπρόθεσμης καταβολής της εισφοράς, αυτή επιβαρύνεται με τις προβλεπόμενες από την ισχύουσα νομοθεσία επιβαρύνσεις.

4) Διακοπή – Λήξη της προαιρετικής ασφάλισης

Η διακοπή/λήξη της προαιρετικής ασφάλισης της παρ. 4 του άρθρου 22 επέρχεται:

– με την υποβολή έγγραφης δήλωσης από το δικαιούχο ότι δεν επιθυμεί την συνέχιση της ασφάλισης. Στην περίπτωση αυτή διακοπή ή λήξη της ασφάλισης επέρχεται από την πρώτη του
επόμενου μήνα της υποβολής της αίτησης (αναλογική εφαρμογή της περ. α του άρθρου 7 της ΚΥΑ).
– με την ανάληψη εργασίας ή δραστηριότητας ή απόκτησης ιδιότητας ασφαλιστέας στον e- ΕΦΚΑ, η οποία οδηγεί σε άμεση ασφάλιση του συζύγου ή τη δυνατότητα ασφάλισης αυτού ως έμμεσα ασφαλισμένου με άλλον τρόπο ή με την συνταξιοδότηση του συζύγου από τον e-ΕΦΚΑ ή από άλλο φορέα εκτός e-ΕΦΚΑ, η οποία παρέχει πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη (περ. β της παρ. 4 του άρθρου 22)
– με το θάνατο του διαζευγμένου (αναλογική εφαρμογή της περ. γ του άρθρου 7 της ΚΥΑ)
– με την τέλεση γάμου ανεξάρτητα από την εξασφάλιση ή όχι ασφαλιστικής κάλυψης για παροχές ασθένειας σε είδος, καθώς απαιτείται ο αιτών να παραμένει «διαζευγμένος» (παρ. 4 του άρθρου 22)

5) Απώλεια Δικαιώματος

Η απώλεια του δικαιώματος συνέχισης της ασφάλισης επέρχεται κατ’ αναλογική εφαρμογή του άρθρου 8 της ΚΥΑ λόγω καθυστέρησης καταβολής της μηνιαίας ασφαλιστικής εισφοράς πέραν των δύο ετών (ή απώλειας της ρύθμισης καταβολής της οφειλής σε δόσεις πέραν του μήνα από την ημερομηνία που έγινε απαιτητή). Ο όρος «απώλεια» χρησιμοποιείται με βάση τις ρυθμίσεις της ανωτέρω ΚΥΑ. Συνεπάγεται δε, οριστική απώλεια του δικαιώματος για τη συνέχιση της ασφάλισης.

Τα εδάφια β και γ του άρθρου 8 της ΚΥΑ, δεν δύνανται να εφαρμοστούν αναλογικά, καθώς εν προκειμένω δεν υπάρχει μη ηθελημένο κενό νόμου, καθώς η παρ. 4γ του άρθρου 22 του ν.4529/2018 ορίζει ότι η υποβολή αίτησης διατήρησης του δικαιώματος, πρέπει να ασκηθεί εντός έτους από την έκδοση οριστικής απόφασης διαζυγίου. Από το ανωτέρω εδάφιο, προκύπτει ότι ο νομοθέτης επέλεξε να θέσει χρονικό περιορισμό στο δικαίωμα και ως εκ τούτου η αναλογική εφαρμογή των διατάξεων περί επανόδου, δεν κρίνεται συμβατή με τη ratio της διάταξης.

Σημειώνεται, ότι εφόσον ο ασφαλισμένος καταστεί μελλοντικά εκ νέου διαζευγμένος από άλλο γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης και ικανοποιεί τις προϋποθέσεις του νόμου, σαφώς μπορεί να καταστεί εκ νέου δικαιούχος. Ωστόσο κάτι τέτοιο δεν αποτελεί επάνοδο στην προηγούμενη προαιρετική ασφάλιση που απώλεσε, αλλά εκ νέου αίτηση για υπαγωγή στη ρύθμιση.