Άρθρο του Ηλία Κικίλια, Σύμβουλος Κ.Ο. ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής για θέματα οικονομικής πολιτικής στο «www.kreport.gr»:
Πριν λίγες ημέρες η Διευθύντρια του ΔΝΤ δήλωσε ότι αν και δεν αναμένει – ακόμα – ύφεση στην παγκόσμια οικονομία, οι προβλέψεις έχουν ξεκάθαρα «σκοτεινιάσει». Το κεντρικό αφήγημα που είχε υιοθετηθεί από τα σημαντικά κέντρα λήψης αποφάσεων οικονομικής πολιτικής και τις κεντρικές τράπεζες – πολύ πριν την εισβολή στην Ουκρανία – ότι ο πληθωρισμός είναι παροδικό φαινόμενο μέχρι να εξομαλυνθούν τα προβλήματα που είχε δημιουργήσει η πανδημία στην παραγωγή και τις μεταφορές, φαίνεται ότι αρχίζει να διαφοροποιείται.
Είναι, πλέον, αρκετοί αυτοί που εκτιμούν ότι η τεράστια ρευστότητα που διοχετεύτηκε, όχι μόνο κατά τη διάρκεια της πανδημίας αλλά και της χρηματοπιστωτικής κρίσης, αποτελεί έναν κρίσιμο παράγοντα όξυνσης του πληθωρισμού. Όλα δείχνουν ότι οι κεντρικές τράπεζες, αφού δεν μπορούν να παρέμβουν στα τεχνικά και γεωπολιτικά προβλήματα της προσφοράς, είναι αναγκασμένες να περιορίσουν την ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών. Να προκαλέσουν, δηλαδή, με μικρότερη ή μεγαλύτερη ένταση και ταχύτητα, ύφεση και ανεργία και να συμπιέσουν τα εισοδήματα. Χωρίς πολιτικές αντιστάθμισης, τη μεγαλύτερη πίεση θα την υποστούν ξανά τα πιο αδύναμα κοινωνικά στρώματα.
Στην Ευρώπη το πρόβλημα είναι ακόμη πιο σύνθετο γιατί η αύξηση των επιτοκίων δεν θα αντιμετωπίσει την ενεργειακή ακρίβεια που τροφοδοτεί τον πληθωρισμό.
Αν τα πράγματα εξελιχθούν έτσι, η χώρα μας εισέρχεται σε ένα περιβάλλον πιθανής διεθνούς ύφεσης με ένα τεράστιο δημόσιο χρέος, αδύναμο τραπεζικό σύστημα, υψηλό έλλειμμα εξωτερικού ισοζυγίου και υψηλή ανεργία, ιδιαίτερα των νέων (37%). Οι ξένες επενδύσεις προσανατολίζονται κυρίως σε τομείς – πχ. ακίνητα – που δεν συμβάλλουν στην ενίσχυση της παραγωγής και την αύξηση της παραγωγικότητας. Η ανταγωνιστικότητα, αν και βελτιώθηκε την προηγούμενη δεκαετία λόγω της εσωτερικής υποτίμησης, παραμένει χαμηλή γιατί η παραγωγή επικεντρώνεται σε προϊόντα χαμηλής τεχνολογίας και η οικονομική δραστηριότητα σε πολύ μικρές επιχειρήσεις, με περιορισμένη πρόσβαση στη χρηματοδότηση και υποτυπώδη κίνητρα να συγχωνευθούν. Η άλλη πλευρά του νομίσματος είναι ότι ο ένας στους τρεις μισθωτούς στον ιδιωτικό τομέα είναι μερικά απασχολούμενος με μέσο μεικτό μηνιαίο μισθό λίγο πάνω από 400€, που εκτιμάται ότι έχει ήδη χάσει σχεδόν το 30% της αγοραστικής του αξίας λόγω του πληθωρισμού. Οι ανισότητες διευρύνονται και βαθαίνουν.
Η ενισχυμένη εποπτεία θα λήξει αλλά θα μετατραπεί σε μακρά εποπτεία, ιδιαίτερα μετά τον τρόπο που δαπανήθηκαν τα 43 δις κατά τη διάρκεια της πανδημίας εξαντλώντας τα δημοσιονομικά περιθώρια της χώρας. Ενδεικτική, μόνο, είναι η εικόνα των καταθέσεων φυσικών προσώπων κατά τη διετία της πανδημίας: Αυξήθηκαν συνολικά κατά 17% σχεδόν 20 δις €, αλλά μόλις κατά 4,4% στις καταθέσεις ως 5 χιλ.€, κατά 16% από 5 ως 50 χιλ, κατά 42% από 1 ως 5 εκατ. και κατά 92% πάνω από τα 10 εκατ. Το «μεγαλύτερο δημοσιονομικό πακέτο» στην Ευρώπη, υπερέβαινε τις πραγματικές ανάγκες ενώ ένα σημαντικό του μέρος φαίνεται ότι κατευθύνθηκε σε καταθέσεις και ακίνητα. Εκτίναξε το δημόσιο χρέος, τα ενοίκια και τις τιμές των ακινήτων, καθιστώντας δριμύτερο το πρόβλημα στέγασης, ιδιαίτερα για τους νέους και τους χαμηλόμισθους. Η «ανάπτυξη» του 2021 δεν προσφέρεται για πανηγυρισμούς.
Σε αυτό το πλαίσιο οικονομικών εξελίξεων, την κλιμακούμενη ένταση στο Αιγαίο και ένα πιθανό νέο προσφυγικό κύμα λόγω της επισιτιστικής κρίσης στην Αφρική και την Μέση Ανατολή, ο πολιτικός διάλογος μεταξύ των δυο μεγαλύτερων κομμάτων εξαντλείται στην εκλογολογία, με τοξικότητα, μια διαρκή και παραλυτική πόλωση επί παντός επιστητού και με ποιόν θα συνεργαστεί το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής.
Ακόμα και αν το «σκοτείνιασμα» δεν μετατραπεί σε σφοδρή καταιγίδα, τα προβλήματα της χώρας απαιτούν από τις πολιτικές δυνάμεις ειλικρίνεια, αξιοπιστία και την καλλιέργεια της αξίας της συνεννόησης στο κοινωνικό σώμα. Για να αποφύγουμε μια νέα πτώχευση, οι δυνατότητες της χώρας πρέπει να διευρυνθούν.
Η εκλογική αυτάρκεια οδηγεί σε ατολμία και συμβιβασμό με την πελατειακή λογική, αδράνεια και στασιμότητα, προτάσσει το μικροκομματικό συμφέρον έναντι του κοινωνικού, αποτρέπει τον διάλογο για τα ουσιώδη. Η εξάντληση των πόρων εξάντλησε και τα όρια μιας «πολιτικής σταθερότητας» που στηρίζεται στις οριζόντιες παροχές. Οι επερχόμενες απειλές απαιτούν ειλικρίνεια, καθαρές απαντήσεις και ευρύτερες συναινέσεις. Αυτές είναι οι προϋποθέσεις που μπορούν να οδηγήσουν στην διεύρυνση των δυνατοτήτων της χώρας, αυτή είναι η ουσία της πολιτικής σταθερότητας.
Το κύριο ζητούμενο σήμερα δεν είναι οι κυβερνητικές συνεργασίες μετά τις εκλογές αλλά ο ειλικρινής πολιτικός διάλογος για τα κρίσιμα ζητήματα της χώρας και οι καθαρές απαντήσεις. Το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής με τη στάση του καταδικάζει την τοξικότητα, με τις προτάσεις και το πρόγραμμά του αναδεικνύει τα πραγματικά κρίσιμα ζητήματα και ξεκαθαρίζει τις θέσεις του. Προωθεί, με λίγα λόγια, την ουσιαστική πολιτική σταθερότητα.
