Άρθρο του Παναγιώτη Βλάχου, μέλους της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής και υπεύθυνος Επικοινωνίας του Κινήματος Αλλαγής στο περιοδικό «Ανάπτυξη» του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών.
Η εμπειρία της οικονομικής και της πανδημικής κρίσης έθεσε τις κυβερνήσεις μπροστά σε πιεστικά διλήμματα. Τόσο στην Ευρώπη, αλλά και στις ΗΠΑ, η συνταγή ανάκαμψης δίνει βάρος στις δημόσιες επενδύσεις και την πλήρη απασχόληση, παραμερίζοντας – θα φανεί για πόσο – τις ορθοφιλελεύθερες συνταγές της λιτότητας.
Η Ελλάδα έχει στη διάθεση της 18,2 δισ. ευρώ επιδοτήσεων και 12,7 δισ. ευρώ δανείων που προβλέπεται να εισρεύσουν κατά την περίοδο 2021-2026 από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και επιπρόσθετα τους πόρους του νέου ΕΣΠΑ και της νέας ΚΑΠ. Οι πόροι αυτοί είναι μια πολύ σημαντική ευκαιρία δίκαιης ανάκαμψης, αν επενδυθούν με ανταποδοτική και στοχευμένη λογική, ώστε να αναμετρηθούμε επιτέλους με υπαρξιακά προβλήματα, όπως οι διευρυμένες ανισότητες, η αποεπένδυση, η δημογραφική γήρανση, η κλιματική κρίση, η φτώχεια.
Είναι η πρώτη φορά εξάλλου, μετά από δεκαετίες, που οι αναλύσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας συμμερίζονται τις προτάσεις των ευρωπαϊκών συνδικάτων. Ότι δηλαδή αυτήν τη φορά η οικονομική ανάκαμψη πρέπει να συμβαδίσει με την κοινωνική ενδυνάμωση, με την προστασία του περιβάλλοντος, τη μείωση των ανισοτήτων, με το κράτος να πρωταγωνιστεί.
Η σημερινή εκτίναξη του κόστους ενέργειας, αλλά και οι ανατιμήσεις σε βασικά καταναλωτικά αγαθά φέρνουν πιεστικά μπροστά μας το ζήτημα επιβίωσης των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, των θέσεων εργασίας και της αύξησης του διαθέσιμου εισοδήματος του πολίτη, ώστε να μην έχουμε ένα νέο κύμα με κοινωνικά και οικονομικά ερείπια. Πέρα από τις άμεσες ενισχύσεις και τα μέτρα ελάφρυνσης του πανδημικού χρέους για τις επιχειρήσεις, μέσα από το Ταμείο Ανάκαμψης δίνεται η δυνατότητα χρηματοδότησης της ψηφιοποίησης και του εκσυγχρονισμού μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, η αξιοποίηση νέων χρηματοδοτικών εργαλείων, η ενθάρρυνση των δικτυώσεων και του εξαγωγικού προσανατολισμού των επιχειρήσεων.
Ταυτόχρονα, η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και της ενεργειακής φτώχειας, απαιτεί εμβληματικές επενδύσεις και δίκαιη προσαρμογή στη μεταλιγνιτική εποχή, ώστε ώστε να μην οδηγηθούν στην περιθωριοποίηση και στην φτώχεια περιοχές, όπως η Δυτική Μακεδονία, αλλά να εκσυγχρονιστεί και η αγροτική παραγωγή ενόψει των ακραίων καιρικών φαινομένων, της λειψυδρίας και της ερημοποίησης σε περιοχές όπως η Κρήτη και η Πελοπόννησος. Ταυτόχρονα, οι καταναλωτές μπορούν να γίνουν και παραγωγοί ενέργειας, αν αξιοποιήσουμε τη διεθνή εμπειρία και τους διαθέσιμους πόρους, ώστε να αναβαθμιστούν ενεργειακά οι κατοικίες, τοποθετηθούν φωτοβολταϊκά στις στέγες και λειτουργήσουν οι ενεργειακές κοινότητες, που θα ρίξουν το κόστος για επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
Η εμπειρία της πανδημίας δεν πρέπει να μας κάνει αμυντικούς και φοβικούς, αλλά προνοητικούς. Γι’ αυτό για εμάς επιτακτική ανάγκη είναι η οικοδόμηση ενός ισχυρού και αναγεννημένου ΕΣΥ, αποκεντρωμένου, με ισχυρή πρωτοβάθμια περίθαλψη, τηλεϊατρική και εθνικές πολιτικές για την προώθηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής. Αυτή είναι η μεγάλη πρόκληση για την παράταξή μας, που εμπνεύστηκε, ίδρυσε και υλοποίησε τη μεγάλη αυτή μεταρρύθμιση, που μέσα στην πανδημία δεν ενισχύθηκε όπως θα έπρεπε από την σημερινή κυβέρνηση. Ήδη χώρες όπως η Ιταλία επενδύουν στην αναγέννηση του δημόσιου συστήματος υγείας, αξιοποιώντας πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης.
Φυσικά, βιώσιμη και δυνατή οικονομία δεν νοείται αν δεν περιλαμβάνει εργαζόμενους με δικαιώματα, με αξιοπρέπεια και ασφάλεια, απέναντι σε προσπάθειες απορρύθμισης και εκμετάλλευσης που προωθεί η Νέα Δημοκρατία, υπέρμαχος του ξεπερασμένου μοντέλου ανάπτυξης βασισμένης σε φτηνά εργατικά χέρια. Η τηλεργασία που μπήκε στη ζωή μας θέλει σαφείς ρυθμίσεις και πρόνοια για να αποφευχθεί η εκμετάλλευση και η παραβίαση του προσωπικού ελεύθερου χρόνου.
Τέλος, το διαθέσιμο εισόδημα σε καιρούς κρίσης δε μπορεί να αφήνεται απροστάτευτο από τις πληθωριστικές τάσεις. Πέρα από τη μείωση των έμμεσων φόρων, όπως στα καύσιμα και σε βασικά είδη διατροφής, πρέπει ο κατώτερος μισθός να αυξηθεί γενναία και στη συνέχεια οι κοινωνικοί εταίροι να προχωρήσουν σε συλλογικές συμβάσεις εργασίας, για την κάλυψη κλάδων που μαστίζονται από την επισφάλεια ή την εκμετάλλευση. Μέτρα που θα ωφελήσουν και τις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους και φυσικά, θα αιμοδοτήσουν την κατανάλωση. Χρειάζονται φοροαπαλλαγές για νέες θέσεις εργασίας, ειδικά για γυναίκες και μακροχρόνια άνεργους και ένα πλέγμα επιδομάτων και υπηρεσιών, ώστε να κατοχυρωθεί ένα εγγυημένο και αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης για τους φτωχότερους.
Μόνο με ένα μίγμα κοινωνικής συνοχής και αναπτυξιακού δυναμισμού, με ένα σχέδιο εθνικής κινητοποίησης όλων των παραγωγικών δυνάμεων, με ανταποδοτικό και βιώσιμο πνεύμα, μπορεί η κοινωνία μας να κοιτάξει το μέλλον με αισιοδοξία και ανθεκτικότητα απέναντι σε μελλοντικές κρίσεις.
