«Ως πότε παλληκάρια, θα ζούμε στα στενά, μονάχοι σαν λιοντάρια, στις ράχες στα βουνά; Κάλλιο είναι μιας ώρας ελεύθερη ζωή, παρά σαράντα χρόνους, σκλαβιά και φυλακή», Θούριος, Ρήγας Φεραίος

Το σημερινό άρθρο θα μπορούσε να ήταν και ένα μικρό διήγημα νουάρ. Θα μπορούσαμε να το γράφαμε σε μια έκθεση σε εξετάσεις Αγγλικών για να θυμηθούμε λίγο και τα νιάτα μας ή να το χαζεύουμε ανέμελα σε κάποια παραλία. Δυστυχώς όμως το παρόν άρθρο δεν είναι προϊόν φαντασίας, αλλά το τελευταίο εξάμηνο των ζωών μας.

Μάρτιος 2020. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σε διάγγελμά του ανακοινώνει το γενικό lockdown λόγω της πανδημίας από τον νέο κορονοϊό, ο οποίος είχε κάνει την εμφάνιση του λίγους μήνες πριν σε μια επαρχεία της Κίνας. Ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε σε πρωτόγνωρες καταστάσεις και σε ένα πόλεμο με έναν αόρατο εχθρό.

Θα περίμενε λοιπόν κάποιος μιας και το ελληνικό κράτος ποτέ δεν ήταν φειδωλό στις στρατιωτικές δαπάνες, να αξιοποιήσει αυτό το χρονικό διάστημα για να εξοπλίσει και να προετοιμάσει το αποδυναμωμένο από τη δεκαετία των μνημονίων Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ). Οι δύο εβδομάδες έγιναν ένας μήνας, και ο ένας μήνας έγιναν τρεις όταν η κυβέρνηση αποφάσισε να άρει το lockdown. Μήπως επένδυσε σε δομές υγείας; Μήπως προετοίμασε κέντρα covid; Μήπως προσέλαβε υγειονομικό προσωπικό; Όχι. Αρκέστηκε σε παλαμάκια σε μπαλκόνια, σε 30 εκατομμύρια ευρώ στους καναλάρχες και σε σεμινάρια που έμειναν γνωστά ως σκόιλ ελικίκου.

Μα, θα πει κάποιος, μήπως είμαστε αυστηροί με τον πρωθυπουργό και την κυβέρνηση; Αφού ζούμε μια πρωτόγνωρη κατάσταση μήπως ήταν δικαιολογημένη η έλλειψη προετοιμασίας; Μήπως όμως δεν ήταν και τόσο πρωτόγνωρη η κατάσταση; Σκεφτείτε ότι μέχρι τις πρώτες δεκαετίες μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο υπήρχε ως ενεργή νόσος τόσο η φυματίωση όσο και η λέπρα. Και ακόμη και τότε με τα πενιχρά επιστημονικά δεδομένα, με τις λάθος προσεγγίσεις και μια κουτσουρεμένη δημοκρατία, κατάφεραν να φτιάξουν δομές όπως τα σανατόρια. Τώρα λοιπόν; Πιο πρόσφατα, την προηγούμενη δεκαετία υπήρχαν αρκετές περιπτώσεις πανδημίας, κυρίως σε περιπτώσεις χωρών της νοτιοανατολικής Ασίας, και πλέον ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει εκπονήσει συγκεκριμένα πρωτόκολλα αντιμετώπισης.

Άρα και ο αιφνιδιασμός δεν ήταν και ακριβώς αιφνιδιασμός τελικά. Ήταν όμως αιφνιδιασμός ο τρόπος με τον οποίο ο ίδιος ο πρωθυπουργός άνοιξε την τουριστική σαιζόν και τα σύνορα. Διθυραμβικές δηλώσεις περί νίκης επί της πανδημίας, εθνική υπερηφάνεια, και μετατροπή της Ελλάδας σε μια covid free αποικία των βορείων κρατών. Υπήρχαν βέβαια και οι φωνές που προειδοποιούσαν ότι εγκαθιδρύεται μια επικίνδυνη λογική απαξίας της ανάγκης για μαζικό δειγματοληπτικό έλεγχο και για ενίσχυση του ΕΣΥ. Οι φωνές αυτές υπερκαλύφθηκαν από τα ΜΜΕ και περιθωριοποιήθηκαν από την ομάδα των ειδικών.

Ποια είναι όμως τελικά αυτή η ομάδα; Ποια είναι η σύνθεσή της και ποιος την επέλεξε; Ποιες είναι οι ακριβείς προτάσεις της, τα πρακτικά των συνεδριάσεων της, ποια σημεία αποδέχεται και ποια απορρίπτει η κυβέρνηση; Πρόσφατα ο Κυριάκος Μητσοτάκης κάλεσε την αντιπολίτευση να μην επιτίθεται στους επιστήμονες, αλλά μόνο στον ίδιο. Σε ποιους επιστήμονες; Στον εξής έναν, τον Σωτήρη Τσιόδρα, στο πρόσωπο του οποίου η κυβέρνηση και τα ΜΜΕ επέλεξαν να συμπυκνώσουν το σύνολο της επιστημονικής κοινότητας. Αυτό δεν αφορά όμως το επιστημονικό υπόβαθρο του Σωτήρη Τσιόδρα, εξάλλου ούτε ο ίδιος δε συμφωνεί με τον εαυτό του στα επιστημονικά συνέδρια στα οποία τοποθετείται. Αυτό αφορά τον πολιτικό ρόλο που επέλεξε, να ιδεολογικοποιεί δηλαδή και να ντύνει με επιστημονικό μανδύα τα μέτρα και τις επιλογές της κυβέρνησης.

Και κάπως έτσι φτάνουμε στη μέρα που ο Πρωθυπουργός ετοιμάζεται να κηρύξει το νέο γενικό lockdown. Το πρώτο lockdown έγινε  για να προετοιμαστεί το ΕΣΥ, κάτι το οποίο προφανώς δεν έγινε. Ακόμα και αυτή την κρίσιμη κατά τα άλλα στιγμή, οι περισσότερες διοικήσεις αρνούνται πεισματικά να προκηρύξουν θέσεις και μπαλώνουν τα κενά  με μετατάξεις και «εντέλλεσθε». Το δεύτερο lockdown για ποιον ακριβώς λόγο λοιπόν θα γίνει; Για να μη προσλάβουν υγειονομικό προσωπικό; Για να μην αυξήσουν τα δρομολόγια στα λεωφορεία; Ή για να έρθουν τουρίστες στην αποικία τα Χριστούγεννα;

Ο πρωθυπουργός στις 5 Νοεμβρίου ήταν ξεκάθαρος, όλα τα παραπάνω και κυρίως το τελευταίο. Το δόγμα είναι μαμ, κακά και νάνι μέχρι να μπορέσει η αποικία να ανοίξει για τους τουρίστες. Arbeit Macht frei το έλεγαν οι ναζί. Έτσι λοιπόν ο Κυριάκος Μητσοτάκης προετοιμάζει τις πόλεις να γίνουν σύγχρονα στρατόπεδα εργασίας καθώς κλείνει μόνο η εστίαση και οι χώροι ψυχαγωγίας και όχι η βιομηχανία. Δουλειά σπίτι, δουλειά σπίτι, οι τσιμινιέρες να μένουν αναμμένες και τα σχολεία να είναι ανοιχτά για να φυλάνε τα παιδιά των σύγχρονων δούλων όταν εργάζονται. Γιατί αυτό είναι το πραγματικό όραμα της κυβέρνησης για την εκπαίδευση.

Αλλιώς για πιο λόγο να αφήσουν έξι μήνες να περάσουν χωρίς να παρέμβουν προς την ανοικοδόμηση του ΕΣΥ; Γιατί ακόμα και αυτή τη στιγμή δεν προχωρούν σε προσλήψεις και δημιουργία κέντρων covid; Ας γυρίσουμε στην αναλογία με τον πόλεμο. Πολλές φορές όταν γινόταν κριτική στο ζήτημα των στρατιωτικών δαπανών, η απάντηση που ακούγαμε ήταν ότι και τι να κάνεις όταν έχεις τον Τούρκο δίπλα; Και η απάντηση αυτή δικαιολογούσε τα δις που ξοδεύονται σε υποβρύχια και φρεγάτες. Αλήθεια γιατί τώρα που είναι ο κορονοϊός δίπλα δεν ισχύει το ίδιο για τις δαπάνες στην υγεία; Ή μήπως αυτοί που υποστηρίζουν την αναγκαιότητα των στρατιωτικών δαπανών θα πάνε να βρούνε καταφύγιο τώρα στις φρεγάτες; Γιατί για την υγεία όχι τέσσερα δις δεν ξοδεύτηκαν, αλλά ούτε τέσσερα εκατομμύρια.

Ακριβώς αυτό δήλωνε και συνέχεια ο encoreman-καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας. Ότι δε μπορούμε να πληρώσουμε για μάσκες, ότι τα τεστ είναι περιττή πολυτέλεια, ότι δεν είναι εφικτό να διενεργείται διαγνωστικός έλεγχος στα σύνορα, ότι δεν υπάρχει δυνατότητα για να αυξηθούν τα δρομολόγια των ΜΜΜ. Αλήθεια αυτές είναι οι αποφάσεις της σκιώδους επιτροπής ειδικών; Γιατί περισσότερο με δηλώσεις κυβερνητικού εκπροσώπου ακούγονται. Και δυστυχώς ο κ. Τσιόδρας επέλεξε για τον εαυτό του να αποτελέσει το θλιβερό αχυράνθρωπο της κυβερνητικής πολιτικής, κρυμμένος πίσω από μια ασαφή επιτροπή.

Μα θα πείτε πάλι το ίδιο δε γίνεται παντού; Όχι παντού, μόνο στις χώρες του (όσο και αν ακούγεται μπανάλ) του δυτικού καπιταλισμού και κυρίως της ευρωπαϊκής ένωσης. Γιατί στο δεύτερο κύμα δεν υπάρχει η ίδια κατάρρευση στα κατά τα άλλα απολίτιστα και αυταρχικά ανατολικά κράτη, τα οποία ανέπτυξαν γρήγορα νέες δομές και μεθόδους επιτήρησης. Τι άραγε έχουν κοινό τα δυτικά αυτά κράτη; Μα την Αγία ιδιωτική πρωτοβουλία και την επακόλουθη ιδιωτικοποίηση της υγείας. Η οποία τελικά ούτε πιο ανταγωνιστική έγινε, ούτε πιο αποδοτική, ούτε πιο ποιοτική. Και ακόμα και τώρα ο Σωτήρης Τσιόδρας επιλέγει να παρουσιάζει μια σειρά διαφανειών και παρουσιάσεων που είχε κάνει ππρο εβδομάδας σε δύο επιστημονικά συνέδρια (βλ. εδώ) ως την απάντηση που βασίζεται σε καινοτόμα στοιχεία για το επερχόμενο lockdown.

Η αλήθεια δυστυχώς είναι διαφορετική. Τα στοιχεία ήταν εκεί. Πέρα του ότι δεν προκύπτουν έτσι και αλλιώς νέα επιδημιολογικά δεδομένα μέσα σε 8 ώρες που αλλάζει η κυβερνητική γραμμή. Και αυτοί συνειδητά επέλεξαν να μη κάνουν τίποτα το οποίο να αφορά το δημόσιο σύστημα υγείας. Για αυτό επιλέγουν να μη συνταγογραφείται το διαγνωστικό τεστ, για αυτό περιορίζουν το 80% των χειρουργείων, για αυτό κλείνουν το μάτι στον αδηφάγο ιδιωτικό τομέα και για αυτό δεν έγινε ούτε τώρα ανακοινώθηκε ενίσχυση του ΕΣΥ και κάλυψη των κενών. Γιατί στο σύστημά τους πρώτα πεθαίνει η ελπίδα και μετά το κέρδος. Για αυτό βάζουν γαστρεντερολόγους, νευρολόγους και ορθοπεδικούς να λειτουργούν τα τμήματα επειγόντων περιστατικών. Αλήθεια πάνω σε ποια επιστημονικά δεδομένα βασίζεται αυτή η πρακτική; Πάνω σε ποια δεδομένα βασίζεται η αποψίλωση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας με το κλείσιμο των κέντρων υγείας αστικού τύπου και των ΤΟΜΥ ώστε να μετακινηθεί το προσωπικό στα νοσοκομεία;

Και τελικά που αποσκοπεί αυτό το νέο lockdown; Γιατί το lockdown είναι αμυντικό μέτρο για να αφήσει χώρο για την προετοιμασία. Γιατί με βάση τα δύο συνέδρια στα οποία μίλησε ο κ. Τσιόδρας (βλ. εδώ και εδώ) ούτε εμβόλιο προβλέπεται για γενική χρήση το πρώτο εξάμηνο του 2021, ούτε υπάρχει κάποια θεραπεία πέρα της χρήσης πλάσματος από ήδη νοσούντες, το οποίο όμως δε μπορεί να αφορά μαζική χρήση. Ή μήπως είναι επιστημονικά ορθό να πεθάνουμε από κάτι άλλο σπίτι μας, να αυξηθούν οι αυτοκτονίες και όχι από κορονοϊό, όπως είχε επισημάνει ο καθηγητής του Stanford Ιωαννίδης; Δεν είναι επιστήμονας αυτός; Ούτε η ΟΕΝΓΕ έχει επιστήμονες; Τελικά ποιοι είναι οι επιστήμονες που εκπροσωπεί ο κ. Τσιόδρας και στους οποίους αναφέρεται ο κ. Μητσοτάκης;

Η επιστημονική κοινότητα στην οποία αναφέρονται είναι στην ουσία τα συστημικά ΜΜΕ. Το Έθνος, η Καθημερινή, το Βήμα, η Real, το Σκάι.  Οι οποίοι συντεταγμένα και όλοι μαζί το απόγευμα της τετάρτης Νοέμβρη άρχισαν να δημοσιεύουν ότι σοκάρει η άνοδος των κρουσμάτων, ενώ ήταν ο ίδιος ρυθμός από την προηγούμενη εβδομάδα. Αυτή είναι η επιστημονική κοινότητα της κυβέρνησης, τα non paper και ο έλεγχος μέσω του τρόμου της κοινής γνώμης. Για αυτό βγήκαν εν χωρώ ως λαγοί να παραποιούν τα επιδημιολογικά δεδομένα και να προετοιμάζουν το έδαφος για το νέο lockdown. Και αυτοί είναι οι πραγματικά ψεκασμένοι οι οποίοι αμφισβητούν και εργαλειοποιούν τα επιστημονικά δεδομένα και δίνουν χώρο στην εμφάνιση των θεωριών συνωμοσίας.

Γιατί όταν παραπλανάς την κοινή γνώμη με φρούδες ελπίδες για θεραπεία ή για νίκη επί της πανδημίας, όταν αποκρύβεις επιδημιολογικά δεδομένα, όταν μεταθέτεις το αναπόφευκτο τότε δημιουργείς το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου. Του θανάτου της ζωής και της δημοκρατίας. Και ως γνωστό ο δολοφόνος ξαναγυρνά στον τόπο του εγκλήματος. Γιατί αυτό κάναν πάντα οι κρατούντες. Από το μεσαίωνα έως τη Σπιναλόγκα πρώτη λύση πάντα ήταν η ενοχοποίηση των υποτελών και η καραντίνα και πάντα αποδεικνυόταν ότι η τακτική αυτή μόνο επιστημονικά τεκμηριωμένη δεν ήταν. Αυτό είναι και το πραγματικό νόημα του lockdown. Η μετάθεση των ευθυνών.

Το ανακοίνωσε και ο πρωθυπουργός. Αν δεν υπήρχαν οι ανεύθυνοι δε θα χρειαζόταν το δεύτερο lockdown. Και είναι αλήθεια. Αν δεν υπήρχε αυτός και η κυβέρνηση του δε θα χρειαζόταν. Αν υπήρχε μια κίνηση για την ενίσχυση του εθνικού συστήματος υγείας, για προσλήψεις, για άνοιγμα ΜΕΘ, για κέντρα covid δε θα υπήρχε ο πανικός για κατάρρευση των δομών υγείας. Και τώρα επιλέγουν να μη κινηθούν προς αυτή την κατεύθυνση. Επιλέγουν να κατηγορούν ως σύγχρονοι Φαραώ τους πληβείους για τη μοίρα τους από τις δέκα πληγές που αυτοί έφεραν. Και το μόνο στο οποίο θα δικαιούμαστε να συμφωνήσουμε με τον κ. Κυρανάκη και να απογοητευτούμε με την επιστημονική κοινότητα θα είναι αν δεν καταφέρει μαζί με την πανδημία να περιορίσει τους κυβερνώντες στην προσπάθεια τους να αφήσουν τις κοινωνίες να καταρρεύσουν. Τότε οι επιστήμονες, η αριστερά, οι κομμουνιστές όντως θα είναι κατώτεροι των περιστάσεων.

Δε θα είναι όμως. Όπως δεν ήταν και το ’40 μιας και έγινε και αντίστοιχη αναλογία. Ντροπή στον  εργάτη στον σκλάβο ντροπή στο αίμα αν δεν πνίξει μια τέτοια ζωή, τραγουδούσαν αυτοί που αντιστάθηκαν τότε. Ντροπή για τον νέο στη μάχη αν δεν ριχτεί για τη λαοκρατία την τίμια ζωή τραγουδούσαν στα βουνά. Και σε κάθε στιγμή αντίστασης τα τραγούδια αυτά είναι επίκαιρα, ειδικά όταν η άρχουσα τάξη επιλέγει να συνεργαστεί με τον εκάστοτε κατακτητή. Μας στέλνουν μηνύματα στέλνουν κραυγές εμπρός επαναστάτες, εμπρός κομμουνιστές.

Ο Πάνος Χριστοδούλου είναι ειδικευόμενος Ιατρικής Βιοπαθολογίας/Εργαστηριακής Ιατρικής, MSc Διοίκησης Μονάδων Υγείας, Υποψήφιος Διδάκτορας Ιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών, PGCert Διαχείρισης κρίσεων στη δημόσια υγεία και ανθρωπιστικής απάντησης, Μεταπτυχιακός φοιτητής στο ΠΜΣ Τρόφιμα, Διατροφή και Μικροβίωμα της ιατρικής του ΔΠ