Άρθρο του Μιχάλη Κατρίνη στην «Εφημερίδα των Συντακτών»

Υπάρχει κάτι φτηνότερο από το φτηνό εργατικό δυναμικό; Φυσικά. Το δωρεάν εργατικό δυναμικό. Και εδώ ο αμείλικτος καπιταλισμός στη νεοφιλελεύθερη προέκτασή του βρήκε το παραθυράκι και δημιούργησε μια από τις πλεον επικερδείς επιχειρήσεις σε αρκετές χώρες, με πρωτοπόρο την Αμερική. Ιδιωτικές φυλακές και κρατούμενοι εργάτες! Ακούγεται σαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας, μόνο που είναι πραγματικότητα εδώ και πολλά χρόνια.

Υπάρχει μια τροπολογία στο Αμερικανικό σύνταγμα, η 13^η για την ακρίβεια, η οποία απαγόρευσε την σκλαβιά το 1865. Έχει όμως ένα παραθυράκι, το οποίο επιτρέπει την καταναγκαστική εργασία για τους κρατούμενους. Ακριβώς αυτή την τροπολογία χρησιμοποιούν οι ιδιωτικές φυλακές, «προμηθεύοντας» δωρεάν εργατικό δυναμικό, σε πάρα πολλές εταιρείες «υπεράνω υποψίας». Οι φυλακές λοιπόν λειτουργούν ως εταιρείες, μόνο που το «προϊόν» τους είναι οι κρατούμενοι και για να είναι επικερδείς χρειάζονται περισσότερους… άρα πρέπει να αυξηθούν οι εγκληματίες, οι καταδίκες και οι ποινές φυλάκισης.  Ήδη η ετήσια αύξηση των κρατουμένων στις ΗΠΑ κινείται σε ρυθμούς 8%, με τεράστια δυσαναλογία των Αφροαμερικανών σε σχέση με το ποσοστό του πληθυσμού τους. Κοινώς, σκλαβιά σε νόμιμη μορφή!

Η οικονομική προέκταση της σκλαβιάς υπάρχει εδώ και χιλιάδες χρόνια σε όλους τους πολιτισμούς μεταξύ των οποίων οι Έλληνες, οι Ρωμαίοι, οι Βρετανοί και φυσικά ο Αμερικανικός νότος. Για να είναι όμως επιτυχημένο το «οικονομικό» αυτό μοντέλο χρειάζεται ένα πολύ βασικό κοινωνικό και ψυχολογικό συστατικό. Αυτό έχει να κάνει με την έννοια της απανθρωποποίησης και συναντάται κυρίως στον πόλεμο. Πολύ απλά, είναι πιο εύκολο να σκοτώσεις κάποιον που δεν θεωρείς άνθρωπο, κάποιον βάρβαρο, ‘’κατώτερο’’ από εσένα. Η τακτική αυτή, έχει πολύ επιτυχημένα εφαρμοστεί σχεδόν σε όλους τους πολέμους, αλλά κυρίως σε όλα τα κράτη που χρησιμοποιούσαν σκλάβους ή ήθελαν να προβούν σε διωγμούς και εθνοκαθάρσεις.

Πλεον, η δεξιά, συντηρητική ρητορική –ανά χώρα-  στα παραδοσιακά media και τα κοινωνικά δίκτυα παρουσιάζει τους μετανάστες, τους Μουσουλμάνους, τους Αφρικανούς, τους Βιετναμέζους, τους Πακιστανούς –η λίστα είναι πολύ μεγάλη- ως «λιγότερο ανθρώπους», «προσυλητιστές» και «βάρβαρους».

Στην Αμερική, εδώ και πολλές δεκαετίες, έχει χτιστεί μια ολόκληρη επικοινωνιακή βιομηχανία , η οποία παρουσιάζει τους Αφροαμερικανούς και τους Ισπανόφωνους ως κατά βάση βίαιους εγκληματίες, που απειλούν τον τρόπο ζωής των εργατικών και φιλήσυχων λευκών. Η μετεξέλιξη αυτή του ρατσισμού δίνει το «ηθικό δικαίωμα» στην αστυνομία για περισσότερη βία και μηδενική ανοχή, ενώ ταυτόχρονα προμηθεύει με «προϊόν» τις ιδιωτικές φυλακές, δίνοντας αίσθηση ασφάλειας στους «νομοταγείς» πολίτες.

Η δολοφονία του George Floyd, όπως παλιότερα του  Eric Garner, ο ξυλοδαρμός του Rodney King και πολλών ακόμα αφροαμερικανών από τις αστυνομικές αρχές δεν είναι μια μονοδιάστατη κίνηση ρατσιστικής αστυνομικής βίας. Οι ταραχές που συμβάινουν τώρα, όπως και αυτές του 2014, του 1992 και του 1965 δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται μόνο με φυλετικά κριτήρια, αλλά κυρίως με πολιτικά και ιδεολογικά. Η χρήση του ανθρώπου ως «προϊόν» για την επίτευξη του κέρδους –κρατικού ή ιδιωτικού- δεν διαφέρει πολύ από τη χρήση σκλάβων προηγούμενων αιώνων, από τα ναζιστικά εγκλήματα και την κομφορμιστική βία των σοβιετικών καθεστώτων. Όταν δε αυτή αποκτά ρατσιστικά χαρακτηριστικά, χρειάζεται εξ αρχής αναθεώρηση όλων των οικονομικών και κοινωνικών μοντέλων που υπάρχουν.