Ενώ την 9η Νοεμβρίου 1989 η Ευρώπη βιώνει την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, στην Ελλάδα διεξάγονται τρεις εκλογικές αναμετρήσεις. Μετά την 1η αναμέτρηση, σχηματίζεται η κυβέρνηση ΝΔ – Συνασπισμού, με σκοπό τη λεγόμενη κάθαρση, δηλαδή τη δικαστική αποτίμηση του σκανδάλου Κοσκωτά.
Ο Μίμης Ανδρουλάκης, τότε μέλος της ηγεσίας του ΚΚΕ, ήταν σε συνεννόηση με στελέχη του ΠΑΣΟΚ ώστε να σχηματιστεί κυβέρνηση με κάποιο άλλο ιστορικό στέλεχος του κυβερνώντος κόμματος. «Ο Ανδρέας Παπανδρέου τότε δίνει αμέσως συνέντευξη, καταγγέλλοντας την "αποστασία που απεργάζονται ορισμένοι σκοτεινοί κύκλοι"» τονίζει ο κ. Ανδρουλάκης στον ΣΚΑΪ. «Δεν ήταν κίνηση ‘’αντιανδρέα’’. Στόχος μας ήταν να βρούμε μια διέξοδο αν τα πράγματα οδηγούνταν σε αδιέξοδο» τονίζει ο Μίμης Ανδρουλάκης. «Ένιωθε τέτοια ανασφάλεια ο Ανδρέας… και έτσι έφαγε ένα ολόκληρο χρόνο μέχρι να βγει ότι ο Κουτσόγιωργας πήρε τα 2 εκατ. δολάρια για να περάσει τον ‘’Κουτσονόμο’’ τον οποίο ψήφισαν όλοι…».
Όταν η κυβέρνηση Τζαννετάκη παραδίδει την διακυβέρνηση της χώρας στην κυβέρνηση Ζολώτα, κάτι σαν την κυβέρνηση Παπαδήμου στην εποχή της, η Ελλάδα είναι μια χρεοκοπημένη χώρα (σε δραχμές) που δεν είναι σε θέση να πληρώσει τις εισαγωγές της.
Ο Τίμος Χριστοδούλου διαπραγματεύεται ένα δάνειο με την ΕΟΚ που ζητάει ισοσκελισμένο προϋπολογισμό ."Γνώριζα ότι δεν μπορούσα να διαπραγματευθώ όρους που δεν μπορούσαμε να τηρήσουμε "λέει ο Χριστοδούλου σήμερα στην "Ελληνική Χρεωκοπία".
«Ζητήσαμε το δάνειο, έγινε δύσκολη διαπραγμάτευση ετέθησαν διάφοροι όροι… Δεν ήταν εύκολο να υιοθετήσω το ρόλο του να δέχομαι όρους γνωρίζοντας ότι δεν μπορώ να τους εκπληρώσω» τονίζει ο κ. Χριστοδούλου στον ΣΚΑΪ. Ο τότε πρόεδρος της Κομισιόν Ζακ Ντελόρ στέλνει στον Ξενοφώντα Ζολώτα επιστολή για τη λήψη αυστηρών μέτρων με αντάλλαγμα την παροχή δανείου. «Είχε γίνει το κακό… Έπρεπε να είχε αποστείλει την επιστολή πολύ νωρίτερα, βρεθήκαμε σε μια κατάσταση να μην μπορούμε να κάνουμε εισαγωγές» σχολιάζει ο κ. Χριστοδούλου. «Ζητούσε εξισορρόπηση του προϋπολογισμού… Ήξερα πολύ καλά ότι δε θα μπορούσαμε να το κάνουμε» εξιστορεί ο κ. Χριστοδούλου. «Είχαμε δύο προϋπολογισμούς: τον τρέχοντα, και τον προϋπολογισμό δημοσίων επενδύσεων. Ο τακτικός δεν είχε έλλειμμα, ο προϋπολογισμός δημοσίων επενδύσεων είχε έλλειμμα… βρεθήκαμε σε κατάσταση με άμεσες ανάγκες, όταν έχεις άμεση ανάγκη και συναλλαγματικά αποθέματα τριών εβδομάδων δεν έχεις ούτε δυνατότητα να ελεγχθείς ούτε να διαπραγματευτείς ούτε να έχεις σκληρή αντιμετώπιση» σχολιάζει ο πρώην υπουργός.
Ο δημοσιογράφος του ΣΚΑΪ Μπάμπης Παπαδημητρίου, συνεργάτης του Ξενοφώντα Ζολώτα, καλείται από τον τότε πρωθυπουργό για να εξετάσουν την επιστολή. Ο πρωθυπουργός τονίζει στον κ. Παπαδημητρίου ότι θα πρέπει να ενημερώσει πρώτα τους πολιτικούς αρχηγούς προτού πράξει κάτι. «Η επιστολή έλεγε ότι θα σας δανείσουμε τα χρήματα που χρειάζονται για τη διάσωσή σας, αλλιώς θα πτώχευε η ελληνική δημοκρατία, αλλά και εσείς θα πάρετε ορισμένες αποφάσεις ανεξαρτήτως του χρόνου των εκλογών και της επόμενης κυβέρνησης.. Επέμενε ο Ζολώτας στους αρχηγούς ‘’αφήστε με εμένα να τα πάρω εγώ τα μέτρα’’… Αν δεν υπήρχε ο Τίμος Χριστοδούλου, και άλλοι Έλληνες, να διαπραγματευτεί με ψυχραιμία και να πάρουμε μεν το δάνειο, αλλά να μην το χρησιμοποιήσουμε, το αφήσαμε στην τράπεζα, για να ληφθούν οι αποφάσεις γρήγορα. Και αν δεν βρισκόταν ο Μητσοτάκης ο οποίος εκλεγόμενος το ’90 παίρνει αμέσως όλες τις αποφάσεις που χρειάζονται και βάζει μπροστά το ασφαλιστικό, αν δεν γινόντουσαν αυτά η Ελλάδα δεν θα είχε διασωθεί».
Ο Τίμος Χριστοδούλου εξιστορεί πώς επαναδιαθέτει άμεσα το διεθνές ομολογιακό δάνειο που έλαβε η χώρα για να τονώσει την εμπιστοσύνη των αγορών. «Είχα ανάγκες βεβαίως, αλλά τις αγνόησα… Το κατέθετα με επιτόκιο 0,5% χαμηλότερο από αυτό που τους πλήρωνα, όμως έδωσα την εντύπωση σε όλους ότι είμαστε τόσο ισχυροί, που πραγματικά δεν τα χρειαζόμαστε τα χρήματα. Σε 24ωρες είχα προσφορές από μέρη που ούτε φανταζόμουν». Πάντως, το πολιτικό προσωπικό συνεχίζει να κάνει δώρα.
«Προχωρήσαμε σε κάτι απολύσεις συμβασιούχων και είχαν συμφωνήσει οι τρεις (αρχηγοί) να δοθούν σημαντικές αποζημιώσεις. Και κάποια στιγμή ο Χαρίλαος Φλωράκης τηλεφωνεί στον πατέρα μου και τον ρωτά ‘’Κώστα γιατί θα πάρουν αυτά τα λεφτά στον δημόσιο τομέα, και δε θα τα πάρουν οι οικοδόμοι, και με την υπογραφή μου;’’. Συμφώνησαν ο Χαρίλαος με τον Μητσοτάκη, και συζήτησαν με τον Ανδρέα Παπανδρέου που είχε διαφωνίες, το βαθύ ΠΑΣΟΚ ήταν στο δημόσιο τομέα» σημειώνει η Ντόρα Μπακογιάννη. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης κερδίζει τις τρίτες κατά σειρά εκλογές την άνοιξη του ’90 με 47% αλλά με πλειοψηφία ενός μόλις βουλευτή και αυτόν άλλου κόμματος. Η χώρα βρίσκεται ένα βήμα πριν τη χρεοκοπία.
«Όσα δεν έδωσα εγώ, τα έδωσαν δυστυχώς οι επόμενοι» επιμένει ο πρώην υπουργός Οικονομικών Δημήτρης Τσοβόλας. «Βρήκαμε δημοσιονομικό χάος, υπήρχαν χρέη που δεν είχαν καταγραφεί» δηλώνει η Μιράντα Ξαφά τότε στέλεχος του ΔΝΤ, η οποία κλήθηκε να καταγράψει τι παραλαμβάνει η νέα κυβέρνηση.
Όταν αναλαμβάνει το 1992 υπουργός Οικονομικών ο Στέφανος Μάνος θεωρεί ότι τα δύο πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης Μητσοτάκη έχουν χαθεί όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις για την απελευθέρωση των αγορών. «Από τότε υπήρχαν μεταρρυθμίσεις που δεν γινόντουσαν αλλά κουβεντιάζονταν, υπήρχε το καθεστώς του ελέγχου των τιμών και κάποιος προηγούμενος μου υπουργός που με υπερηφάνεια είπε ότι απελευθερώθηκε η τιμή στο παστέλι. Όταν ανέλαβα εγώ είχαμε την οικονομική επιτροπή και αποφασίσαμε την κατάργηση των ελέγχων τιμών, μπαμ και έξω, εκτός των φαρμακευτικών ειδών».
Πάντως, ο Τίμος Χριστοδούλου σχολιάζει ότι η απελευθέρωση ενός κλάδου έφερνε πάντα τους συνδικαλιστές του κλάδου εναντίον της κυβέρνησης. Ο κ. Χριστοδούλου θεωρεί ότι δεν μπορούν να γίνουν όλες "οι αλλαγές απελευθέρωσης των αγορών "ταυτόχρονα", καθώς λείπουν "οι θεσμοί".
Η ΕΟΚ πάντως διασώζει τη χώρα, και έτσι ανοίγει τον δρόμο για την υπογραφή από την κυβέρνηση Μητσοτάκη της συνθήκης του Μάαστριχτ το 1992. Βάσει της συμφωνίας για να συμμετέχει στο κοινό νόμισμα μια χώρα θα πρέπει να έχει ελλείμματα που δεν υπερβαίνουν το 3% ενώ το σύνολο του χρέους της πρέπει να ανέρχεται στο 60% του ΑΕΠ.
Ο Αλέκος Παπαδόπουλος, που αναλαμβάνει τα δημόσια οικονομικά με την εκλογή της κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου μετά τον Γιώργο Γεννηματά, κάνει λόγο για «απερίγραπτη κατάσταση, πολύ μεγαλύτερη απ’ ό,τι υπολογίζαμε… Το αποθεματικό ήταν εντελώς εξαντλημένο». "Το δημόσιο ταμείο είχε τόσα χρήματα όσα ένα περίπτερο στο Σύνταγμα "με την ανάληψη της εξουσίας και πάλι από το ΠΑΣΟΚ’’ σημειώνει. «Με πολύ λίγες ημέρες στη διάθεσή μας φτιάξαμε ένα προϋπολογισμό που ήταν το πρώτο αχνό στοιχείο αξιοπιστίας. Ψηφίστηκε ο προϋπολογισμός, αλλά είχε καθημερινό πρόβλημα… Ήμασταν αποκλεισμένοι από τις αγορές» δηλώνει ο κ. Παπαδόπουλος.
Η κυβέρνηση που εκλέγεται το 1993 ακολουθεί πάντως πολιτική προσαρμογής της χώρας στην ελευθερία κίνησης των κεφαλαίων ενώ αρχίζουν να δημιουργούνται θεσμοί ανεξάρτητοι από την εκτελεστική εξουσία με πρώτο το ΑΣΕΠ. Επί κυβέρνησης Κώστα Σημίτη δημιουργούνται και πρόσθετα θεσμικά αντίβαρα στην κυβέρνηση. Η κυβέρνηση αυτή ενώ εντοπίζει τα προβλήματα που θα προκύψουν από την προσαρμογή της Ελλάδας στην ευρωζώνη, δεν τα αντιμετωπίζει με αποκορύφωμα το ασφαλιστικό που εκτός από τα κόμματα της αντιπολίτευσης ουδείς από τους κοινωνικούς φορείς συντάσσεται με το σχέδιο Γιαννίτση για την μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού.
«Ο ΑΣΕΠ ήταν το μεγαλύτερο χαστούκι στο πελατειακό σύστημα, χτύπησε ταυτόχρονα σε πολλά μέτωπα» σημειώνει το στέλεχος του ΚΙΝΑΛ Παναγιώτης Καρακατσούλης.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου πεθαίνει τον Ιούνιο του 1996. Τους μήνες του Ωνασείου αναδεικνύεται νέα ηγετική ομάδα στο ΠΑΣΟΚ και πρωθυπουργός αναλαμβάνει ο Κώστας Σημίτης με 4 ψήφους διαφορά. Λίγο αργότερα εκλέγεται και πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ. Ο Κώστας Σημίτης προχωρά σε σειρά από ανεξάρτητες αρχές που καλούνται να λειτουργήσουν ως αντίβαρα στην εκτελεστική εξουσία, ενώ καθιερώνεται και το αυτοδιοίκητο των δικαστηρίων.
Mιλώντας στον ΣΚΑΪ, ο διοικητής της ΤτΕ Γιάννης Στουρνάρας και πρόεδρος των οικονομικών εμπειρογνωμόνων επί κυβέρνησης Σημίτη θυμάται ότι ο κ. Σημίτης τον ρώτησε για τον Γιάννη Σπράο που ανέλαβε επικεφαλής επιτροπής για το ασφαλιστικό, τον αγροτικό τομέα και την πραγματική σύγκλιση της οικονομίας. Η βασική αλλαγή που πρέπει να γίνει είναι εκείνη του ασφαλιστικού. Ο Τάσος Γιαννίτσης αναλαμβάνει το 2000, οπότε κερδίζει με μικρή διαφορά το ΠΑΣΟΚ, υπουργός Εργασίας. Το υπουργείο επεξεργάζεται αλλαγές στο ασφαλιστικό όπως την αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης στα 65, 40 χρόνια ασφάλισης για καταβολή πλήρους σύνταξης από την 35ετία, κατάργηση όλων των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων και περιορισμό της σύνταξης στο 60% του μισθού.
«Οι αλλαγές επί κυβέρνησης Μητσοτάκη έδιναν ανάσα για λίγα χρόνια, το πολύ μια 10ετία ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’90 είχαν αρχίσει πάλι τα ελλείμματα στο ασφαλιστικό σύστημα. Η έκθεση Σπράου επεσήμαινε τα χοντρά ζητήματα, και βλέπαμε ότι προοπτικά το πράγμα δεν πάει καλά… Μελέτη άγγλων έδειξε ότι οι προοπτικές είναι πολύ αρνητικές. Εγώ δεν ζήτησα βοήθεια, είχα πάρει πάρει εντολή από τον πρωθυπουργό να δω τι χρειάζεται το ασφαλιστικό σύστημα» σχολιάζει ο Τάσος Γιαννίτσης. Όπως υπογραμμίζει, δεν υπήρχε βοήθεια ούτε από το πολιτικό σύστημα ούτε από την ίδια την κυβέρνηση, με εξαίρεση τον πρωθυπουργό, ούτε από την αντιπολίτευση, ούτε από τα συνδικάτα, από κανέναν».
Στη ΝΔ κάποιοι λίγοι βλέπουν την ανάγκη της στήριξης του Τάσου Γιαννίτση, αλλά δημόσια εκφράζονται ακόμα λιγότεροι. Η Ντόρα Μπακογιάννη δηλώνει στον ΣΚΑΪ ότι ως δήμαρχος Αθηναίων υποστηριζόμενη από τη ΝΔ στήριξε τον υπουργό Εργασίας δεχόμενη απερίγραπτη επίθεση.
«Όταν δεν υπάρχει καμία στήριξη δεν μπορεί περάσει ένα μέτρο… Είναι εξοργιστικό όλος αυτός ο εσμός των φορέων των δυνάμεων που αντιτάχθηκαν με βίαιο τρόπο σε μια αλλαγή να έρχονται να λένε ότι "φταίνε αυτοί που ξεκίνησαν να κάνουν την αλλαγή αλλά δεν τη βγάλανε σε πέρας" παρότι οι ίδιοι ήταν απέναντι» τονίζει ο κ. Γιαννίτσης.
Η Ελλάδα εντάσσεται το 2002 στο ευρωνόμισμα. Αλλά οι αναγκαίες για τη χώρα μεταρρυθμίσεις μπορούν να περιμένουν…

Πηγή