Του Στέφανου Νικολαΐδη
Η Νέα Ρηματική Διακοίνωση της κυβέρνησης της Τρίπολης προς τον ΟΗΕ επαναφέρει την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου στο προσκήνιο, όχι μόνο για λόγους διπλωματικούς, αλλά και γεωοικονομικούς. Με τη διακοίνωση αυτή, η Λιβύη κοινοποιεί χάρτες που εμφανώς αγνοούν την ύπαρξη και την επήρεια της Κρήτης στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) και την υφαλοκρηπίδα, υιοθετώντας πλήρως την τουρκική εκδοχή της «Γαλάζιας Πατρίδας».
Η κίνηση αυτή, όσο προκλητική και αν φαίνεται, δεν έρχεται σε ουδέτερο έδαφος. Έρχεται ως απάντηση σε πρόσφατες ελληνικές πρωτοβουλίες: την αναθέρμανση του ενδιαφέροντος μεγάλων ενεργειακών παικτών, όπως η Chevron, για τις θαλάσσιες περιοχές νότια της Κρήτης, αλλά και την ολοκλήρωση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού, ο οποίος αποτυπώνει με επίσημο τρόπο τις ελληνικές θέσεις. Η Αθήνα, επιδιώκοντας να θωρακίσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα και να προσελκύσει στρατηγικές επενδύσεις, αναγκάζεται εκ των πραγμάτων να παίξει σε πολλά ταμπλό ταυτόχρονα: στις γεωτρήσεις, στη διπλωματία, στη γεωπολιτική στρατηγική και – πλέον – στην επικοινωνία με τους διεθνείς εταίρους.
Σε αυτό το πλαίσιο, δύο κορυφαίοι αναλυτές, ο καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και βουλευτής της ΝΔ, Άγγελος Συρίγος, και ο Διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων και καθηγητής στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος, Κωνσταντίνος Φίλης, μιλούν στο skai.gr και αποκωδικοποιούν με καθαρότητα και βάθος την ουσία της κρίσης, τους παίκτες της επόμενης μέρας, αλλά και τις διαχρονικές παθογένειες με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπη η ελληνική εξωτερική πολιτική.
Συρίγος: Η Λιβύη αντιδρά στην παρουσία της Chevron
Ο Άγγελος Συρίγος ερμηνεύει την κίνηση της Λιβύης κυρίως ως ένα μέσο πίεσης προς τις εταιρείες που σχεδιάζουν να δραστηριοποιηθούν στα ελληνικά ύδατα. Η διακοίνωση δεν είναι – σύμφωνα με τον ίδιο – τίποτε άλλο από μία προσπάθεια να δημιουργηθεί «ανασφάλεια δικαίου», ώστε να διστάσουν οι επενδυτές.
«Στόχος είναι να τρομάξουν οι υποψήφιοι ανάδοχοι. Θέλουν να δημιουργήσουν φασαρία, να δείξουν πως υπάρχει πρόβλημα», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Η χρονική σύμπτωση δεν είναι τυχαία. Η ενεργοποίηση της Chevron στην περιοχή των οικοπέδων «Κρήτη 1» και «Κρήτη 2» έρχεται να προκαλέσει έντονο εκνευρισμό τόσο στη Λιβύη όσο και – έμμεσα – στην Τουρκία, καθώς οι περιοχές αυτές τέμνουν τη ζώνη επιρροής που επιχειρεί να επιβάλει το παράνομο Τουρκολιβυκό Μνημόνιο.
Ο κ. Συρίγος προσθέτει ότι οι γεωπολιτικές εξελίξεις έχουν οδηγήσει σε μια επαναδραστηριοποίηση της Ουάσινγκτον στον λιβυκό ενεργειακό χάρτη. «Οι ίδιες εταιρείες που έρχονται στην ελληνική πλευρά έχουν πάρει τεμάχια και στη λιβυκή. Η Αμερική, που ήταν κομμένη από το 1975 λόγω Καντάφι, επανέρχεται. Οι υδρογονάνθρακες της Λιβύης είναι φθηνοί και επιφανειακοί – έχουν μεγάλο ενδιαφέρον».
Αναφορικά με την απάντηση της Αθήνας, μάλιστα, δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην πρόσφατη δήλωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
«Το Κείμενο Συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είναι πιο σημαντικό από τη διακοίνωση. Δηλώνει ξεκάθαρα ότι το τουρκολιβυκό μνημόνιο είναι παράνομο και δεν παράγει έννομα αποτελέσματα. Είναι κρίσιμο διπλωματικό όπλο», όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει, αναγνωρίζοντας ωστόσο τις δυσκολίες στο να υπάρξει άμεση λύση.
«Η ιδανική λύση θα ήταν η προσφυγή στη Χάγη με συμμετοχή όλων και της Κύπρου. Μιλάμε δηλαδή για συνολική πολυμερή οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο. Αλλά αυτά είναι σενάρια. Δεν σημαίνει ότι θα γίνουν. Η Ελλάδα καλείται να κινηθεί μέσα σε έναν ταχέως μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό χώρο, με ισορροπίες λεπτές και συμμαχίες που συχνά καθορίζονται από ενεργειακά συμφέροντα».
Φίλης: Η Λιβύη δρα κατά παραγγελία της Τουρκίας – Η αποτυχία που καλούμαστε να διαχειριστούμε είναι διαχρονική
Για τον Κωνσταντίνο Φίλη, η Νέα Ρηματική Διακοίνωση αποτελεί συνέχεια μιας ευρύτερης στρατηγικής εργαλειοποίησης της Λιβύης από την Τουρκία.
«Η κυβέρνηση της Τρίπολης χρωστάει την ύπαρξή της στην Τουρκία. Λειτουργεί κατά παραγγελία της. Οι χάρτες που κατέθεσε αγνοούν την Κρήτη – και όχι μόνο. Αγνοούν πλήρως και την επήρεια των ελληνικών νησιών».
Ειδική αναφορά κάνει στο γεγονός ότι με αυτούς τους χάρτες, η Λιβύη όχι μόνο υιοθετεί την ακραία τουρκική εκδοχή, αλλά την επεκτείνει. «Βλέπουμε να πηγαίνουν πέρα ακόμη και από το ίδιο το τουρκολιβυκό σύμφωνο. Πρόκειται για έναν εξωπραγματικό μαξιμαλισμό», αναφέρει.
Παράλληλα, δεν παραλείπει να αναδείξει με ιδιαίτερη έμφαση τις ελληνικές κινήσεις που αλλάζουν ή θα μπορούσαν να αλλάξουν το τοπίο στην περιοχή.
«Η συνεργασία με τη Chevron είναι καθοριστική. Είναι μια αμερικανική εταιρεία με παγκόσμιο εκτόπισμα. Η παρουσία της εδώ, σε περιοχή που επικαλύπτεται από το τουρκολιβυκό σύμφωνο, συνιστά έμμεση αμφισβήτηση του».
Ταυτόχρονα, όπως υπογραμμίζει, η δημοσιοποίηση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού «είναι μια κίνηση ουσίας, που ενοχλεί και την Τουρκία και τη Λιβύη. Δείχνουμε καθαρά πού φτάνουν τα δυνητικά όριά μας».
Όμως ο κ. Φίλης δεν μένει μόνο στις πρόσφατες κινήσεις. Κάνει μια αναδρομή στα κρίσιμα λάθη. «Από το 2009 χάσαμε την ευκαιρία συμφωνίας με τη Λιβύη – εξαιτίας της Γαύδου. Και μετά ήρθε το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Ήμασταν πάντα ένα βήμα πίσω».
«Δεν κατηγορώ την ελληνική πλευρά ότι δεν συμφώνησε με τη Λιβύη, αλλά πιστεύω ότι μπορούσαμε να είχαμε εξαντλήσει τα περιθώρια. Δηλαδή να έχουμε δεχτεί μειωμένη επήρεια της Γαύδου, γιατί το διακύβευμα ήταν η συμφωνία, όχι η μειωμένη επήρεια της Γαύδου, και να έχουμε κάνει μια συμφωνία με τη Λιβύη, η οποία θα είχε αποτρέψει το τουρκολιβυκό σύμφωνο», διευκρινίζει.
Και συνεχίζει:
«Η Ιταλία έχει ευθυγραμμιστεί με Τουρκία και Λιβύη. Δεν κάναμε τίποτα για να το αλλάξουμε αυτό. Έπρεπε να ασκήσουμε ευρωπαϊκή πίεση. Όταν μιλάμε για σφετερισμό κυριαρχικών δικαιωμάτων κράτους-μέλους, δεν μπορεί να γίνεται “business as usual”».
Η παρέμβασή του καταλήγει με μια προειδοποίηση και ένα σχέδιο:
«Η αποτυχία είναι διαχρονική. Αν θέλουμε να τη διαχειριστούμε, πρέπει να πιέσουμε την Ιταλία, να εμπλέξουμε πιο ενεργά τη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ – και να ενισχύσουμε τις σχέσεις μας και με τις δύο πλευρές της Λιβύης, όχι μόνο με την Ανατολική».
Η Μεσόγειος δεν συγχωρεί την αδράνεια
Συνοψίζοντας, το νέο επεισόδιο με τη Λιβύη αποκαλύπτει ότι η Μεσόγειος παραμένει ένας ρευστός και έντονα ανταγωνιστικός γεωπολιτικός χώρος, όπου τα ενεργειακά συμφέροντα, οι ιστορικές επιρροές και οι στρατιωτικές παρεμβάσεις συνυπάρχουν και συγκρούονται. Η Ελλάδα καλείται πλέον όχι μόνο να υπερασπιστεί τα νόμιμα δικαιώματά της, αλλά να μετασχηματίσει την αντίδραση σε στρατηγική πρωτοβουλία.
Η παρουσία των ΗΠΑ και η ενίσχυση του άξονα με την Αίγυπτο, τα ΗΑΕ και τη Σαουδική Αραβία δημιουργούν μια ιστορική ευκαιρία. Όμως απαιτούνται επιμονή, έξυπνη διπλωματία και κυρίως: η κατανόηση ότι η αποτυχία δεν είναι πάντα συγκυριακή. Είναι συχνά το αποτέλεσμα μακροχρόνιας αδράνειας και φόβου για το πολιτικό κόστος.
Τώρα είναι η στιγμή να αλλάξει αυτή η αφήγηση – πριν οι χάρτες που κατατίθενται σήμερα, γίνουν πραγματικότητες του αύριο.
Πηγή: skai.gr
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
