Στο σημερινό ευρωπαϊκό πολιτικό τοπίο, όπου κυριαρχεί η ατζέντα της λιτότητας, ένα νέο βιβλίο από τις ΗΠΑ φέρνει στην επιφάνεια τις πραγματικές προθέσεις πίσω από αυτές τις πολιτικές. Το έργο της οικονομολόγου Κλάρα Ματέι, «Η τάξη του κεφαλαίου» (The Capital Order), επιχειρεί μια βαθιά ιστορική ανάλυση τόσο της Ιταλίας όσο και της Μεγάλης Βρετανίας τη δεκαετία του 1920, αναδεικνύοντας εντυπωσιακές ομοιότητες στις στρατηγικές λιτότητας που υιοθέτησαν οι φασίστες και οι φιλελεύθεροι.
Η επιστημονική τεκμηρίωση της λιτότητας
Η περίοδος αυτή αποτελεί σταθμό για τη λιτότητα, καθώς τότε θεμελιώθηκε επιστημονικά και παρουσιάστηκε ως η μόνη λύση για την οικονομική σταθερότητα. Η ανάλυση της Ματέι επιστημονικά καταρρίπτει την αντίληψη πως η πολιτική της λιτότητας απέτυχε: *αντιθέτως, πέτυχε ακριβώς αυτά που επεδίωκε* – την αναδιανομή του πλούτου υπέρ των λίγων και τη συρρίκνωση των κοινωνικών δαπανών, υπό το πρόσχημα της οικονομικής σωτηρίας.
Οι αναφορές της συγγραφέως στις σύγχρονες πολιτικές, όπως τα μνημόνια που εφαρμόστηκαν στην Ελλάδα από την «τρόικα» και τους θεσμούς, αποκαλύπτουν τον διαχρονικό χαρακτήρα των μέτρων λιτότητας. Τα επιχειρήματα περί «περισσότερης δουλειάς και λιγότερων απαιτήσεων» παραμένουν επίκαιρα και δυστυχώς, συντονίζονται με την ατζέντα πολλών ευρωπαίων ηγετών σήμερα.
Οι πραγματικοί στόχοι της λιτότητας
Όπως υπογραμμίζει το βιβλίο, η λιτότητα δεν έχει ως κύριο μέλημα την ευημερία της κοινωνίας, αλλά τη διαφύλαξη της καπιταλιστικής τάξης. Αποσκοπεί στη μείωση των αμοιβών, των παροχών, των κοινωνικών δαπανών, και στη δικαιολόγηση των μέτρων αυτών ως αναγκαία θυσία για το «καλό της πατρίδας». Το ίδιο αφήγημα αξιοποιείται από ηγέτες όπως ο καγκελάριος Μερτς στη Γερμανία και ο πρωθυπουργός της Γαλλίας, Φρανσουά Μπαϊρού, που προβλέπουν περικοπές με στόχο την οικονομική ανάταξη. Παρόμοια ρητορική υιοθετούν τόσο η Τζόρτζια Μελόνι στην Ιταλία όσο και ο Πέτερι Όρπο στη Φινλανδία.
Ρίζες και συνέπειες του μοντέλου
Η επιλογή της δεκαετίας του 1920 από τη Ματέι δεν είναι τυχαία. Εκείνη την εποχή, το εργατικό κίνημα στην Ευρώπη διεκδικούσε μεταρρυθμίσεις και απειλούσε την καθεστηκυία τάξη. Η απάντηση του συστήματος ήταν η σκληρή λιτότητα και ο αυταρχισμός. Τα ίδια χαρακτηριστικά είδαμε και σε κατοπινές εφαρμογές, όπως η «Σχολή του Σικάγο» στη Χιλή ή τα μέτρα της Θάτσερ στη Βρετανία και του Γέλτσιν στη Ρωσία. Η στοχοποίηση των συνδικάτων δεν υπήρξε παράπλευρη απώλεια, αλλά ενσυνείδητη στόχευση για τη διατήρηση του συστήματος.
Η Ματέι, με τεκμηρίωση, αποκαλύπτει τον συχνά αντιδημοκρατικό χαρακτήρα της λήψης αποφάσεων, τη θεοποίηση των αγορών και την ψευδαίσθηση πως η οικονομία διέπεται από αδιάσειστους φυσικούς νόμους, αποπολιτικοποιημένη και ουδέτερη.
Η επίκληση για διάλογο και εναλλακτικές
Το βιβλίο, παρά τις ενστάσεις για την εφικτότητα της εναλλακτικής που προτείνει η συγγραφέας –την «απομάκρυνση από το καπιταλιστικό σύστημα»– αποτελεί απαραίτητο έναυσμα για δημόσιο διάλογο. Όπως σχολιάζει ο ιστότοπος Deutschlandfunk, *«μια ευρύτερη συζήτηση […] θα ήταν επιθυμητή, ώστε να μην διατηρείται μια θεωρία έλλειψης εναλλακτικών»*. Παρά τις διαφωνίες, το έργο αυτό παραμένει αναντικατάστατη πηγή για όσους επιδιώκουν να κατανοήσουν σε βάθος την πολιτική λογική της λιτότητας και τις συνέπειές της για την ευρωπαϊκή κοινωνία.
Πηγή: Deutsche Welle
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
