Τι αλλάζει στην απαλλαγή από φόρο κληρονομιάς: Με διάταξη του νόμου 5217/2025, επέρχονται αλλαγές στον Κώδικα Διατάξεων Φορολογίας κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών και κερδών από τυχερά παίγνια και στην απαλλαγή από φόρο κληρονομιάς
Η σχετική διάταξη του νόμου 5217/2025 έχει ως εξής:
Νόμος 5217/2025 – ΦΕΚ Τεύχος Α 120/11.07.2025
Διασφάλιση δημοσιονομικής ισορροπίας: Μεταρρύθμιση πλαισίου δημοσιονομικής διαχείρισης – Τροποποίηση ν. 4270/2014 για την ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1265 του Συμβουλίου της 29ης Απριλίου 2024 για την τροποποίηση της Οδηγίας 2011/85/ΕΕ σχετικά με τις απαιτήσεις για τα δημοσιονομικά πλαίσια των κρατών μελών και λοιπές διατάξεις.
Άρθρο 92
Επικαιροποίηση του πλαισίου σχετικά με τη φορολογία περιουσίας – Τροποποίηση παρ. 4 άρθρου 13 ν. 1587/1950, παρ. 6 άρθρου 13 ν. 634/1977, άρθρου 1 ν. 1078/1980, παρ. 5 άρθρου 21, παρ. 1 άρθρου 26, παρ. 2 άρθρου 101 Κώδικα Διατάξεων Φορολογίας κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών και κερδών από τυχερά παίγνια
1. Η παρ. 4 του άρθρου 13 του ν. 1587/1950 (Α’ 294), περί ενημέρωσης της φορολογικής διοίκησης για τη μη υποβολή δήλωσης κατά τη μεταγραφή, αντικαθίσταται ως εξής:
«4. Σε περίπτωση μεταγραφής σύμβασης ή δικαστικής απόφασης ή οποιασδήποτε άλλης πράξης που αφορά εμπράγματα δικαιώματα επί ακινήτων, πλην της σύστασης υποθήκης, η οποία γίνεται είτε λόγω ενέργειας του υπόχρεου σε δήλωση είτε λόγω ενέργειας τρίτου που έχει έννομο συμφέρον και δεν έχει υποβληθεί δήλωση, ο Προϊστάμενος του Κτηματολογικού Γραφείου ενημερώνει, εντός του επόμενου από τη μεταγραφή μήνα, τη Φορολογική Διοίκηση για τη μη υποβολή δήλωσης. Με απόφαση του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων ορίζεται ο τρόπος ενημέρωσης της Φορολογικής Διοίκησης.».
2. Η παρ. 6 του άρθρου 13 του ν. 634/1977 (Α’ 186), περί απαλλαγής αγροτών από τον φόρο μεταβίβασης ακινήτων, αντικαθίσταται ως εξής:
«6. Απαγορεύεται η μεταβίβαση έκτασης η οποία έτυχε της απαλλαγής πριν από την πάροδο της προθεσμίας της παρ. 5, χωρίς την υποβολή δήλωσης και την εφάπαξ καταβολή ολόκληρου του φόρου που αναλογεί στην κατά τον χρόνο αυτό αξία της έκτασης ή στο δηλωθέν τίμημα, εφόσον αυτό είναι μεγαλύτερο, με βάση τους συντελεστές που ίσχυαν κατά τον χρόνο της απαλλαγής, εκτός αν ο φόρος που αναλογούσε στην αξία του ακινήτου κατά τον χρόνο της απαλλαγής είναι μεγαλύτερος, οπότε καταβάλλεται ο μεγαλύτερος αυτός φόρος.».
3. Στο πρώτο εδάφιο της παρ. 13 του άρθρου 1 του ν. 1078/1980 (Α’ 238), περί απαλλαγής από τον φόρο μεταβίβασης της πρώτης κατοικίας, επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις: α) μετά από τις λέξεις «εβδομήντα (70) τ.μ.» προστίθενται οι λέξεις «ή ενενήντα (90) τ.μ. για τον αγοραστή με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον εξήντα επτά τοις εκατό (67%)», β) μετά από τις λέξεις «έχει ο δικαιούχος» προστίθενται οι λέξεις «και κατά σαράντα πέντε (45) τ.μ. για κάθε προστατευόμενο τέκνο του δικαιούχου της απαλλαγής με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον εξήντα επτά τοις εκατό (67%), ανεξάρτητα από την ηλικία του», γ) το δεύτερο εδάφιο διαγράφεται και μετά από νομοτεχνικές βελτιώσεις η παρ. 13 διαμορφώνεται ως εξής:
«13. Αν ο αγοραστής ή ο/η σύζυγος ή τα ανήλικα τέκνα τους έχουν δικαίωμα πλήρους κυριότητας ή επικαρπίας ή οίκησης σε κατοικία ή ιδανικό μερίδιο κατοικίας ή δικαίωμα πλήρους κυριότητας σε οικόπεδο ή ιδανικό μερίδιο οικοπέδου, θεωρείται ότι καλύπτονται οι κατά την παρ. 1 του άρθρου αυτού στεγαστικές ανάγκες, αν το συνολικό εμβαδόν των ανωτέρω ακινήτων είναι εβδομήντα (70) τ.μ. ή ενενήντα (90) τ.μ. για τον αγοραστή με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον εξήντα επτά τοις εκατό (67%), προσαυξανόμενα κατά είκοσι πέντε (25) τ.μ. για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα, κατά τριάντα (30) τ.μ. για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα, των οποίων την επιμέλεια έχει ο δικαιούχος και κατά σαράντα πέντε (45) τ.μ. για κάθε προστατευόμενο τέκνο του δικαιούχου της απαλλαγής με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον εξήντα επτά τοις εκατό (67%), ανεξάρτητα από την ηλικία του.».
4. Το δεύτερο, τρίτο και τέταρτο εδάφιο της παρ. 5 του άρθρου 21 του Κώδικα Διατάξεων Φορολογίας κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών και κερδών από τυχερά παίγνια (ν. 2961/2001, Α´ 266), περί έκπτωσης χρεών αντικαθίστανται και η παρ. 5 διαμορφώνεται ως εξής:
«5. Τα χρέη των παρ. 3 και 4 εκπίπτουν, εφόσον από τα στοιχεία που προσκομίζονται, ο προϊστάμενος της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας πεισθεί αιτιολογημένα για την ύπαρξη και το ύψος τους. H αίτηση της παρ. 3, μπορεί να υποβληθεί: α) μέχρι την κατά περίπτωση παραγραφή του δικαιώματος της Φορολογικής Διοίκησης για κοινοποίηση πράξης προσδιορισμού του φόρου, εφόσον δεν έχει εκδοθεί εντολή ελέγχου ή β) εφόσον έχει εκδοθεί εντολή ελέγχου, κατά περίπτωση, μέχρι την έκδοση πράξης διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου ή μέχρι τη λήξη της προθεσμίας για την άσκηση ενδικοφανούς προσφυγής κατά της πράξης προσδιορισμού του φόρου σύμφωνα με το άρθρο 72 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 5104/2024, Α’ 58). Αν το χρέος κατέστη βέβαιο και εκκαθαρισμένο μετά την παρέλευση του χρόνου των περ. α και β, η αίτηση μπορεί να υποβληθεί εντός ενός (1) έτους αφότου το χρέος κατέστη βέβαιο και εκκαθαρισμένο. Σε κάθε περίπτωση, η αίτηση δεν μπορεί να υποβληθεί πέραν της δεκαετίας από την υποβολή της αρχικής δήλωσης και, εφόσον δεν έχει υποβληθεί δήλωση, από τη λήξη της προθεσμίας για την υποβολή της.».
5. Στο δεύτερο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 26 του Κώδικα Διατάξεων Φορολογίας κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών και κερδών από τυχερά παίγνια, περί απαλλαγής πρώτης κατοικίας και γεωργικών απαλλαγών, επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις: α) μετά από τις λέξεις «εβδομήντα (70) τ.μ.» προστίθεται η φράση «ή ενενήντα (90) τ.μ. για τον δικαιούχο με αναπηρία τουλάχιστον εξήντα επτά τοις εκατό (67%)», β) οι λέξεις «είκοσι (20) τ.μ.» αντικαθίστανται από τις λέξεις «είκοσι πέντε (25) τ.μ.», γ) οι λέξεις «είκοσι πέντε (25) τ.μ.» αντικαθίστανται από τις λέξεις «τριάντα (30) τ.μ.», δ) στο τέλος του εδαφίου προστίθενται οι λέξεις «και κατά σαράντα πέντε (45) τ.μ. για κάθε προστατευόμενο τέκνο του δικαιούχου της απαλλαγής με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον εξήντα επτά τοις εκατό (67%), ανεξάρτητα από την ηλικία του», και η παρ. 1 διαμορφώνεται ως εξής:
«1. Κατοικία ή οικόπεδο, που αποκτάται αιτία θανάτου από σύζυγο ή τέκνο του κληρονομουμένου κατά πλήρη κυριότητα, εξ ολοκλήρου ή κατά ποσοστό εξ αδιαιρέτου, απαλλάσσεται από το φόρο, εφόσον ο κληρονόμος ή κληροδόχος ή ο σύζυγος αυτού ή οποιοδήποτε από τα ανήλικα τέκνα αυτού δεν έχουν δικαίωμα πλήρους κυριότητας ή επικαρπίας ή οίκησης σε κατοικία ή ιδανικό μερίδιο κατοικίας που πληροί τις στεγαστικές ανάγκες της οικογένειάς του ή δικαίωμα πλήρους κυριότητας σε οικόπεδο οικοδομήσιμο ή σε ιδανικό μερίδιο οικοπέδου, στα οποία αντιστοιχεί εμβαδόν κτίσματος που πληροί τις στεγαστικές τους ανάγκες και βρίσκονται σε δημοτικό ή κοινοτικό διαμέρισμα με πληθυσμό άνω των τριών χιλιάδων (3.000) κατοίκων. Οι στεγαστικές ανάγκες θεωρείται ότι καλύπτονται, αν το συνολικό εμβαδόν των ανωτέρω ακινήτων και των λοιπών αντίστοιχων κληρονομιαίων ακινήτων είναι εβδομήντα (70) τ.μ. ή ενενήντα (90) τ.μ. για τον δικαιούχο με αναπηρία τουλάχιστον εξήντα επτά τοις εκατό (67%), προσαυξανόμενα κατά είκοσι πέντε (25) τ.μ. για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά τριάντα (30) τ.μ. για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα, των οποίων την επιμέλεια έχει ο δικαιούχος και κατά σαράντα πέντε (45) τ.μ. για κάθε προστατευόμενο τέκνο του δικαιούχου της απαλλαγής με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον εξήντα επτά τοις εκατό (67%), ανεξάρτητα από την ηλικία του. Δικαιούχοι της απαλλαγής είναι οι Έλληνες και οι πολίτες κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των χωρών του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (Ε.Ο.Χ.).
Η απαλλαγή παρέχεται για ποσό αξίας:
α) Κατοικίας μέχρι διακοσίων χιλιάδων (200.000) ευρώ για κάθε ανήλικο ή άγαμο κληρονόμο ή κληροδόχο και μέχρι διακοσίων πενήντα χιλιάδων (250.000) ευρώ για κάθε έγγαμο και διαζευγμένο ή χήρο ή άγαμο γονέα, που έχουν την επιμέλεια των τέκνων τους. Το ποσό αυτό προσαυξάνεται κατά είκοσι πέντε χιλιάδες (25.000) ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα αυτών και κατά τριάντα χιλιάδες (30.000) ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα τους, εφόσον στον δικαιούχο κληρονόμο ή κληροδόχο περιέρχεται μία μόνο κατοικία εξ ολοκλήρου και κατά πλήρη κυριότητα και όχι ποσοστό εξ αδιαιρέτου. Στο ποσό της απαλλαγής περιλαμβάνεται και η αξία μιας θέσης στάθμευσης αυτοκινήτου και ενός αποθηκευτικού χώρου, για επιφάνεια εκάστου έως είκοσι (20) τ.μ., εφόσον βρίσκονται στο ίδιο ακίνητο και αποκτώνται ταυτόχρονα.
β) Οικοπέδου μέχρι πενήντα χιλιάδων (50.000) ευρώ για κάθε ανήλικο ή άγαμο κληρονόμο ή κληροδόχο και μέχρι εκατό χιλιάδων (100.000) ευρώ για κάθε έγγαμο και διαζευγμένο ή χήρο ή άγαμο γονέα, που έχουν την επιμέλεια των τέκνων τους. Το ποσό αυτό προσαυξάνεται κατά δέκα χιλιάδες (10.000) ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα αυτών και κατά δεκαπέντε χιλιάδες (15.000) ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα τους, εφόσον στον δικαιούχο κληρονόμο ή κληροδόχο περιέρχεται ένα μόνο οικόπεδο εξ ολοκλήρου και κατά πλήρη κυριότητα και όχι ποσοστό εξ αδιαιρέτου.
Η απαλλαγή χορηγείται με τις ίδιες προϋποθέσεις και στην περίπτωση που ο κληρονόμος ή ο κληροδόχος είναι κύριος ποσοστού εξ αδιαιρέτου κατοικίας ή οικοπέδου και κληρονομεί και το υπόλοιπο ποσοστό, ώστε να γίνεται κύριος ολόκληρου του ακινήτου, καθώς και στην περίπτωση συνένωσης ψιλής κυριότητας και επικαρπίας.
Την απαλλαγή του άγαμου δικαιούται και ο σύζυγος που βρίσκεται σε διάσταση και έχει καταθέσει αίτηση ή αγωγή διαζυγίου τουλάχιστον έξι (6) μήνες πριν από το χρόνο της αιτία θανάτου κτήσης. Αν έχει την επιμέλεια των ανήλικων τέκνων της οικογένειας, δικαιούται την απαλλαγή του εγγάμου. Αν δεν λυθεί ο γάμος με διαζύγιο μέσα σε πέντε (5) έτη από την αιτία θανάτου κτήση, αίρεται η χορηγηθείσα απαλλαγή και καταβάλλεται ο οικείος φόρος σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 5 του άρθρου αυτού.
Κατά τη χορήγηση της απαλλαγής, τα πρόσωπα τα οποία έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης κατά τις διατάξεις του ν. 3719/2008 (ΦΕΚ 241 Α’), αντιμετωπίζονται ως σύζυγοι, εφόσον το σύμφωνο συμβίωσης είχε καταρτισθεί τουλάχιστον δύο έτη πριν από την αιτία θανάτου κτήση.».
6. Η παρ. 2 του άρθρου 101 του Κώδικα Διατάξεων Φορολογίας κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών και κερδών από τυχερά παίγνια, περί νέας εκκαθάρισης φόρου σε σχολάζουσα κληρονομία αντικαθίσταται ως εξής:
«2. Σε περίπτωση σχολάζουσας κληρονομίας, εφόσον έχει γίνει οριστικός προσδιορισμός της αξίας των στοιχείων της κτήσης αιτία θανάτου στο όνομα της σχολάζουσας κληρονομίας, η αξία αυτή ισχύει και έναντι των κληρονόμων κατά την υποβολή δήλωσης και τον προσδιορισμό του φόρου στο όνομά τους. Οι κληρονόμοι δικαιούνται να αμφισβητήσουν την πράξη προσδιορισμού του φόρου της παρ. 1 συμπεριλαμβανομένης της αξίας των στοιχείων της κτήσης αιτία θανάτου σε βάρος της σχολάζουσας κληρονομίας σύμφωνα με τον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 5104/2024, Α’ 58) και τον Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας (ν. 2717/1999, Α’ 97), εκτός και εάν έχει εκδοθεί απόφαση διοικητικού δικαστηρίου στο όνομα της σχολάζουσας κληρονομιάς που αποφαίνεται επί της ουσίας της διαφοράς. Ο κληρονόμος μπορεί σε κάθε περίπτωση να συνεχίζει εκκρεμείς διαδικασίες και δίκες της σχολάζουσας κληρονομιάς.».
Σχετικά: Πως υπολογίζεται η αξία ακινήτου που κληρονομείται για τον φόρο κληρονομιάς
Δημοσιεύτηκε στον Οδηγό του Πολίτη (https://www.odigostoupoliti.eu)
