Διαβάζοντας τη συνέντευξη του συναδέλφου καθηγητή κοινωνιολογίας Φαχρετίν Αλτούν, αναρωτήθηκα ποιος θα μπορούσε να είναι ο Έλληνας ομόλογος του. Με τη χώρα να μεγαλώνει σε γεωπολιτικό μέγεθος και ισχύ και τις διαπεριφερειακές τις φιλοδοξίες να πολλαπλασιάζονται, το 2018 ιδρύθηκε η διεύθυνση επικοινωνίας της τουρκικής προεδρίας. Με τον ίδιο επικεφαλής και κύρια αποστολή του να ενδυναμώσει το brand Τουρκία διεθνώς. Ειδικά στην περίπτωση της Ελλάδας, να θεραπεύσει την αχίλλειο πτέρνα του (βλ. διεθνές δίκαιο) και να διεθνοποιήσει τα ζητήματα αναποδογυρίζοντας το τραπέζι μεταξύ κατήγορου και κατηγορουμένου. Κι επειδή, όπως φρόντισε να τονίσει ο Αλτούν, δεν είναι πλέον η παλιά Τουρκία (βλ. Türkiye), το επιχειρεί με ακόμα πιο δυσανάλογο τρόπο από την προηγούμενη έκδοση της (βλ. δεκαετία του ’90).
Τέσσερα χρόνια αργότερα, η τράπουλα ξαναμοιράζεται και οι γεωπολιτικές συντεταγμένες σβήνονται και ξαναγράφονται. Με τη ρωσική εισβολή να προσφέρει στην Ελλάδα πέραν της περιφερειακής της αναβάθμισης, καθαρό «παράθυρο ευκαιρίας». Ώστε να απευθύνει τη δική της ιστορία διεθνώς και να κεφαλαιοποιήσει το ρόλο που διαδραματίζει η διεθνής κοινή γνώμη. Ενισχύοντας την εργαλειοθήκη της με μια ανανεωμένη και εξωστρεφή δημόσια διπλωματία. Ευέλικτα προσαρμοσμένη στα νέα δεδομένα. Αξιοποιώντας τα διαθέσιμα σύγχρονα μέσα και ειδικά τη διεθνή επικοινωνία με το σύνολο των καναλιών της. Όπως αποδείχθηκε στην περίπτωση της Ουκρανίας, ο ρόλος της είναι καταλυτικός προκειμένου να ακουστούν οι εθνικές θέσεις και να «κουμπώσει» το δένδρο των ελληνοτουρκικών σχέσεων (ακόμα και εντός της ΕΕ εξακολουθούν να υπάρχουν αρκετά κράτη-μέλη που δεν αναγνωρίζουν καν τα προβλήματά μας με την Τουρκία) με το δάσος του κεντρικού διακυβεύματος της εποχής που διανύουμε. Με στόχο, μεταξύ άλλων, να προωθηθούν οι επιδιώξεις της χώρας και να αναδειχθεί στη διεθνή κοινή γνώμη η συμβολή της.
Πολλαπλασιάζοντας την εικόνα και το στίγμα της μέσω του σχεδιασμού και της εκτέλεσης στρατηγικών για την πλέον καρποφόρα επικοινωνία τους. Συγχρονισμένες με τα εργαλεία της ψηφιακής διπλωματίας. Στο πλαίσιο αυτό, όπως ορθά αναφέρει ο Μιχάλης Τσιντσίνης «η τεχνολογία γίνεται ιδεολογία-κώδικας, δηλαδή, πολιτικών και πολιτισμικών αξιών όταν την επιστρατεύεις με σχέδιο». Χωρίς βέβαια να υποτιμάται ο ρόλος των συμβατικών μεθόδων που θα ρίχνουν νερό στο μύλο αναζωογόνησης και επικαιροποίησης του εθνικού μηνύματος.
Για παράδειγμα, ως Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του προέδρου Τζόρτζ Μπους του πρεσβύτερου, ο Μπρεντ Σκόουκροφτ, οργάνωνε μια κατηγορία συναντήσεων τύπου «Σεμινάρια με τον πρόεδρο». Οι προσκεκλημένοι ήταν άνθρωποι με διαφορετικές απόψεις που κυρίως προέρχονταν από τις κοινότητες των δεξαμενών-σκέψης και της ακαδημίας από κοινού με συγγραφείς-διανοούμενους. Η λογική ήταν ο πρόεδρος να εκμεταλλευτεί χαλαρές αλλά ταυτόχρονα διεισδυτικές συζητήσεις για ένα θέμα εξωτερικής πολιτικής. Σ΄ ένα περιβάλλον διασύνδεσης και αλληλεπίδρασης προσωπικοτήτων. Εκεί όπου μπορεί να σκεφτεί και να κουβεντιάσει «έξω από το κουτί». Με ειδικούς εκτός κυβέρνησης και κυρίως χωρίς την πίεση λήψης της όποιας απόφασης.
Στην περίπτωση του Μεγάρου Μαξίμου, ειδικά όσον αφορά στη διεθνοποίηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων από την αρμόδια διεύθυνση, τέτοιες συζητήσεις θα ήταν ωφέλιμο να εμπλουτίζονται και να διασυνδέονται με συμμετέχοντες από το εξωτερικό. Επιπλέον, με το βλέμμα στραμμένο στον πολυκεντρικό κόσμο, προτεραιότητα μας είναι να μορφοποιήσουμε διαφορετικές και εκλαϊκευμένες εκδοχές μηνυμάτων. Τόσο ως προς το εθνικό μας παράδειγμα στον ιστορικό χρόνο και τους στρατηγικούς στόχους της εξωτερικής μας πολιτικής με την ιδιότητα του παρόχου ασφαλείας, όσο και ως προς την έγκαιρη αναχαίτιση των τουρκικών (πολιτικών και νομικών) προσπαθειών χειραγώγησης της διεθνούς κοινότητας. Καθιστώντας το αφήγημά μας περισσότερο προσβάσιμο, εύληπτο, εξωστρεφές και διασυνδεδεμένο με τη μεγάλη εικόνα και τις περιφερειακές της διαθλάσεις. Συμπεριλαμβάνοντας στις διανοητικές ασκήσεις επαγγελματίες με επιρροή στη διαμόρφωση της διεθνούς κοινής γνώμης ή εναλλακτικά σε επιλεγμένα εθνικά ακροατήρια πολλαπλής στόχευσης.
Με άλλα λόγια, το μάθημα δημόσιας διπλωματίας εκ μέρους του Έλληνα Πρωθυπουργού ενώπιων των μελών του αμερικανικού Κογκρέσου, καλείται να αποκτήσει χαρακτήρα μεταρρύθμισης με οργανική συνέχεια. Εντάσσοντας τη στρατηγική επικοινωνία στην εργαλειοθήκη της εφαρμοσμένης πολιτικής για την εθνική ασφάλεια της χώρας. Η εμπειρία δείχνει πως επιτυχημένοι αξιωματούχοι σε αντίστοιχες θέσεις και με τον πλουραλισμό που απαιτείται, συνοδεύονται από δημιουργικό μυαλό, διανοητική ελαστικότητα και τακτική ευελιξία. Στο τέλος της ημέρας και στην εποχή της πληροφορίας, θα εξακολουθεί να αναζητεί αυτό που σημείωσε ο Τζόζεφ Νάι: «Την καλύτερη ιστορία που κερδίζει». Με έξυπνο αφήγημα, ελκτική δύναμη και ανανεωμένη πειθώ. Αναδεικνύοντας τα ανταγωνιστικά της πλεονεκτήματα μέσω των διαθέσιμων ψηφιακών δεδομένων. Με ή χωρίς κινητό τηλέφωνο, η ταυτότητα της Ελληνικής Δημοκρατίας εξακολουθεί να ξεκλειδώνει πόρτες και να απελευθερώνει δυναμικές. Από ελίτ έως πλατιές μάζες. Από εθνικούς έως μη-κρατικούς δρώντες. Το μόνο που απομένει, είναι να επιλέγουμε ανάλογα με τη χρήση, την κατάλληλη αρμαθιά κλειδιών ασφαλείας.
*Ο κ. Σωτήριος Κ. Σέρμπος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και Σύμβουλος Εξωτερικής Πολιτικής στην Κ.Ο του ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής. Πρώην Επιστημονικός Διευθυντής Σχεδιασμού Πολιτικής στο Υπουργείο Εξωτερικών.
